Όταν μια κατάσταση επιβάλλει την πραγματοποίηση μιας αλλαγής, είναι απολύτως φυσικό ορισμένοι άνθρωποι να εκδηλώνουν μια αντιμαχόμενη συμπεριφορά, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου αυτή η εμμονή μπορεί να παρουσιάσει κινδύνους για την υγεία ή την κατάσταση του ατόμου.
Πολλές φορές, οι ασθενείς που επισκέπτονται τον γιατρό τους δείχνουν ότι δεν έχουν καμία διάθεση να αλλάξουν και να συμμορφωθούν, ούτε για το καλό της υγείας τους.Από την άλλη, οι επαγγελματίες υγείας, έχοντας τη διάθεση να βοηθήσουν τους ασθενείς και να τους επηρεάσουν με τις δικές τους κατάλληλες οδηγίες, συχνά έχουν την τάση να προσπαθούν να αλλάξουν τη συμπεριφορά του ατόμου με επιχειρήματα, γεγονός όμως που στερεί από το άτομο την αυτονομία και την ελεύθερη βούληση.
Συνεπώς, ο ασθενής τείνει να αντιδράει και να υπερασπίζεται την αρχική του άποψη, με αποτέλεσμα ο διάλογος να τελειώνει άδοξα.
Πώς να επικοινωνήσετε εποικοδομητικά με τους ασθενείς σας σε τέτοιες περιπτώσεις;
Κατά τη διάρκεια μιας ιατρικής συνάντησης, ο γιατρός μπορεί να εφαρμόσει μια πρακτική επικοινωνίας με στόχο την κινητοποίηση του ασθενή ώστε να αποφασίσει μόνος του για τη βελτίωση της υγείας του.
Πρόκειται για μια μέθοδο συνεργασίας, μέσω του διαλόγου, που δημιουργεί το κίνητρο και τη δέσμευση αλλαγής ενός ατόμου.
Ειδικότερα, ο γιατρός επιδιώκει να έχει μια θετική και χαλαρή συζήτηση, λαμβάνοντας σοβαρά τις απόψεις του ασθενή, προκειμένου να υποστηρίξει την αυτονομία του.
Ο William R. Miller και ο Stephen Rollnick, ψυχολόγοι και καθηγητές πανεπιστημίου στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι οι πρώτοι που όρισαν αυτή τη μέθοδο συμβουλευτικής, δεδομένου ότι τη δεκαετία του 1980 ξεκινάει η αντιμετώπιση της εξάρτησης από το αλκοόλ.
Στη συνέχεια, η μέθοδος αυτή εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και πολλοί επαγγελματίες σήμερα τη χρησιμοποιούν σε πολλούς τομείς της υγείας (εθισμοί, χρόνιες ασθένειες, διατροφή, ψυχική υγεία κλπ.).
Οι εφαρμογές της επεκτάθηκαν από τότε σε όλες τις περιπτώσεις συμμόρφωσης των ασθενών σε μία αλλαγή με στόχο τη βελτίωση της υγείας τους.
Αυτή η προσέγγιση κινητοποίησης προσφέρει εύκολους τρόπους εφαρμογής στο πλαίσιο μιας συμβουλευτικής ιατρικής συνάντησης.
Αρχικά, η ενεργητική ακρόαση επιτρέπει την κατανόηση των αξιών και των αντιλήψεων του ασθενή, παρατηρώντας τη γλώσσα του σώματος, θέτοντάς του ερωτήσεις και αναδιατυπώνοντας τα επιχειρήματά του.
Στη συνέχεια, συνίσταται η υιοθέτηση μιας στάσης ενσυναίσθησης, η οποία βοηθάει στην ανάδειξη και κατανόηση των συναισθημάτων και του ασθενή (τις συνήθειές του, τις αντιρρήσεις του, τους φόβους, κλπ) και την προσαρμογή του λόγου του γιατρού κατά τη διάρκεια του διαλόγου χωρίς να κάνει καμία αρνητική κριτική.
Αυτός ο τρόπος αλληλεπίδρασης στοχεύει να αυξήσει το κίνητρο για αλλαγή, με σεβασμό στην αμφιθυμία του ασθενούς και μελετώντας τα εγγενή κίνητρα που έχει διατυπώσει.
Ο γιατρός που ασκεί την πρακτική αυτή της κινητοποίησης, θεωρεί ότι το άτομο έχει τους πόρους να αλλάξει και ότι είναι εκεί για να τον βοηθήσει να βγουν στην επιφάνεια.
Ως εκ τούτου, αυτή η μέθοδος επικοινωνίας εφαρμόζει ένα πνεύμα και μια πρακτική συμβουλής που αυξάνει, με αποδεδειγμένο τρόπο, την αποτελεσματικότητα της ιατρικής συμβουλής, όποια και αν είναι η αλλαγή που πρέπει να γίνει.
Τι συμπεριφορά να υιοθετήσει ο γιατρός αναλόγως την περίπτωση;
«Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να αλλάξω.»
Οι ασθενείς εμφανίζονται λιγότερο δεκτικοί όταν ο γιατρός προσπαθεί να τους ενθαρρύνει να αλλάξουν.
Σε αυτή την περίπτωση, όταν ο γιατρός χρησιμοποιεί ένα τρόπο καθοδήγησης, για να υποδείξει στον ασθενή τι πρέπει να κάνει, ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται μπερδεμένος και να κρατάει μια στάση άμυνας.
Αντίθετα, αν ο γιατρός τον βοηθήσει να κατανοήσει και να ξεδιαλύνει τα σημαντικά κίνητρα γι ‘αυτόν, θα είναι πιο διατεθειμένος να τον ακούσει και ο γιατρός θα μπορεί πιο εύκολα να του προτείνει λύσεις.
Η άρνηση είναι μια αντίδραση η οποία συναντάται συχνά κατά την επικοινωνία, όταν ένα άτομο νιώθει ότι απειλείται η αυτοεκτίμηση του λόγω μιας υπάρχουσας ασθένειας.
«Δεν καταλαβαίνω τι εννοείτε, αλλά…»
Έχει υπάρξει μια ικανοποιητική πρόοδος με τον ασθενή, αλλά συνεχίζει να έχει αμφιβολίες.
Αυτό γίνεται αντιληπτό όταν ο ασθενής χρησιμοποιεί εκφράσεις που επικεντρώνονται στην αλλαγή που οφείλει να ακολουθήσει, αλλά στο τέλος επανέρχεται πάλι στην αρχική του στάση.
Όταν ο ασθενής αισθάνεται μπερδεμένος, μπορεί να εκφράσει τις αμφιβολίες του αλλά και τη θέλησή του να αλλάξει.
Σε μια τέτοια περίπτωση δεν πρέπει να τον πιέσουμε γιατί θα αντιδράσει αρνητικά.
Ο γιατρός πρέπει να παραμείνει ήρεμος, να απαντήσει κατάλληλα, θέτοντας εκ νέου όλες τις απόψεις αμφιθυμίας του ασθενή.
Η υπομονή και η αποδοχή είναι συνήθως οι πιο χρήσιμοι τρόποι αντίδρασης σε αυτές τις διαδικασίες.
Οι δικές σας φιλοδοξίες για την αλλαγή συμπεριφοράς του ασθενή σας: Αποφύγετε τις παγίδες
Όσο ισχυρότερη είναι η πεποίθηση ότι ο ασθενής πρέπει να αλλάζει, τόσο πιο προσεκτικός θα πρέπει να είναι ο γιατρός κατά την προσαρμογή της συμπεριφοράς του στον ασθενή.
Ένα πρώτο βήμα για την αποφυγή δυσκολιών είναι η παρακολούθηση της έντασης για το πως εσείς συμπεριφέρεστε σχετικά με την αλλαγή συμπεριφοράς του ασθενή σας.
• Μην προσπαθείτε να τον κατευθύνετε
Μερικές φορές είναι δελεαστικό να προσπαθείτε να κατευθύνετε τον ασθενή, όχι επειδή αισθάνεστε ότι είναι αυτό που περιμένει ο ασθενής, αλλά λόγω της δικής σας πίστης ότι η αλλαγή είναι σημαντική για την υγεία του. Στην πραγματικότητα, δεν τον καθοδηγείτε πλέον να αλλάξει.
Σε μια τέτοια κατάσταση, ο γιατρός πρέπει να βλέπει τον εαυτό του σαν ένα ειδικό, αλλά κυρίως σαν έναν coach ή έναν καθοδηγητή για τον ασθενή.
Συνεπώς σαν ένας καθοδηγητής εκφράζει φόβους, διερευνά πιθανές κατευθύνσεις, βοηθά στην επιλογή και στηρίζει τον ασθενή στην αποδοχή της αλλαγής, χωρίς να την επιβάλλει.
• Μην τον ενθαρρύνετε με έντονη ενέργεια
Μια έντονη ενεργητική ενθάρρυνση για αλλαγή μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή στην παγίδα της αντίδρασης.
Όσο με περισσότερη ενέργεια προσπαθείτε να πείσετε τον ασθενή, τόσο περισσότερο ο ασθενής μπορεί να αντισταθεί.
Ένας καλός γιατρός δεν πρέπει να πιέζει πάρα πολύ τον ασθενή.
• Ο συνδυασμός των προσδοκιών του γιατρού και των αναγκών του ασθενή είναι απαραίτητος για να επιτύχετε την αλλαγή της συμπεριφοράς.
Η εξέλιξη μιας συνάντησης θα μπορούσε να εκπροσωπείται με τη μορφή πίνακα με τέσσερα πλαίσια, όπως παρουσιάζεται παρακάτω, με τις προσδοκίες του γιατρού να απεικονίζονται οριζόντια και τις προσδοκίες του ασθενή να απεικονίζονται κάθετα.
Οι πιο περίπλοκες καταστάσεις είναι εκείνες στις οποίες υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις προσδοκίες του γιατρού και τις προσδοκίες του ασθενή.
Προσδοκίες για αλλαγή συμπεριφοράς
Ξεκινώντας λοιπόν, το καλύτερο είναι ο γιατρός να κατανοήσει τις απόψεις και τις προτιμήσεις του ασθενή.
Ο προσδιορισμός των προσδοκιών του ασθενή τείνει να αυξήσει την επιθυμία του να ακούσει προσεκτικά τις προσδοκίες του γιατρού.
Θέστε λοιπόν τις κατάλληλες ερωτήσεις συνοδευόμενες από ενεργή ακρόαση.
{module title=”Adsence article”}
Για παράδειγμα, κατά την έναρξη της συνάντησης, μπορεί να προταθεί μια λίστα θεμάτων στον ασθενή από τα οποία μπορεί ο ίδιος να επιλέξει τα θέματα που θέτει ως προτεραιότητες.
Πχ, σχετικά με τα εμβόλια, οι προτεραιότητες θα μπορούσαν να είναι: Ατομική προστασία; Συλλογική προστασία; Υπενθύμιση; Κίνδυνος;
Συνήθως, αυτή η διαδικασία διαρκεί περίπου μόνο ένα λεπτό πριν ξεκινήσει ο γιατρός να αντιμετωπίζει το θέμα της αλλαγής συμπεριφοράς που έχει επιλέξει με τον ασθενή.
Η ανταπόκριση με ευελιξία και δημιουργικότητα είναι μια πρόκληση που ανταμείβεται σχεδόν αμέσως.
