Περισσότεροι από 1,1 εκατομμύρια θάνατοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση με καλύτερα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις δημόσιας υγείας.
Οι θάνατοι αυτοί, που προκλήθηκαν από ασθένειες και παθήσεις, θα μπορούσαν είτε να είχαν προληφθεί είτε να είχαν αντιμετωπιστεί. Αντιστοιχούν σε πάνω από έναν στους πέντε θανάτους μεταξύ των πολιτών της ΕΕ.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ και την έκθεση Health at a Glance: Europe 2024, οι δείκτες αποτρέψιμης θνησιμότητας αντικατοπτρίζουν την αποτελεσματικότητα των συστημάτων υγείας και δημόσιας υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ποιότητας της περίθαλψης και της πρόσβασης στις υπηρεσίες.
Τα ποσοστά αποτρέψιμων θανάτων διαφέρουν σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι διαφορές αυτές επηρεάζονται από παράγοντες, όπως το επίπεδο των δαπανών υγείας και η επικράτηση αποτρέψιμων παραγόντων κινδύνου, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ.
Τι σημαίνει «αποτρέψιμος θάνατος» ή «αποτρέψιμη θνησιμότητα»
Σύμφωνα με την Eurostat, ο «αποτρέψιμος θάνατος» ή η «αποτρέψιμη θνησιμότητα» ταξινομούνται σε δύο κατηγορίες:
- Αποτρέψιμοι θάνατοι: Πρόκειται για αιτίες θανάτου που θα μπορούσαν να αποφευχθούν μέσω παρεμβάσεων δημόσιας υγείας. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τον καρκίνο του πνεύμονα, τις ισχαιμικές καρδιακές παθήσεις, την COVID-19, τους θανάτους που σχετίζονται με το αλκοόλ, τα εγκεφαλικά επεισόδια, τα ατυχήματα, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), τις αυτοκτονίες και άλλα.
- Θεραπεύσιμοι θάνατοι: Αιτίες θανάτου που θα μπορούσαν να αποφευχθούν μέσω της παροχής υγειονομικής περίθαλψης βέλτιστης ποιότητας. Περιλαμβάνουν τις ισχαιμικές καρδιακές παθήσεις, τον καρκίνο του παχέος εντέρου, τον καρκίνο του μαστού, τα εγκεφαλικά επεισόδια, την πνευμονία, την υπέρταση, τον διαβήτη και άλλα.
Το 2022, καταγράφηκαν 1,11 εκατομμύρια αποτρέψιμοι θάνατοι σε άτομα κάτω των 75 ετών στην ΕΕ, σύμφωνα με την Eurostat. Για τη σύγκριση μεταξύ χωρών χρησιμοποιείται ο ηλικιακά προσαρμοσμένος δείκτης θνησιμότητας ανά 100.000 κατοίκους ηλικίας κάτω των 75 ετών.
Η θέση της Ελλάδας
Το ποσοστό αποτρέψιμης θνησιμότητας στην ΕΕ κυμάνθηκε από 169 θανάτους στη Σουηδία έως 543 στη Λετονία ανά 100.000 κατοίκους, με μέσο όρο στην ΕΕ 258 θανάτους το 2022. Η Ελλάδα βρίσκεται κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με 252 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους κάτω των 75 ετών το 2022, έναντι 258 στην ΕΕ.
Από τους 1,1 εκατομμύρια αποτρέψιμους θανάτους στην ΕΕ το 2022, το 65% (725.624) θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, ενώ το 35% (386.709) θα μπορούσαν να είχαν θεραπευτεί. Αυτό αντιστοιχεί σε 168 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους κάτω των 75 ετών, που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί με παρεμβάσεις δημόσιας υγείας και 98 θεραπεύσιμους θανάτους ανά 100.000 κατοίκους κάτω των 75 ετών.
Παρατηρείται μια ιδιαίτερα ισχυρή θετική συσχέτιση ανάμεσα στις δύο κατηγορίες αποτρέψιμης θνησιμότητας: οι χώρες με υψηλότερα ποσοστά αποτρέψιμων θανάτων τείνουν επίσης να έχουν υψηλότερα ποσοστά θεραπεύσιμων θανάτων. Φυσικά, αυτό αντικατοπτρίζεται στο συνολικό ποσοστό αποτρέψιμης θνησιμότητας.
Κύριες αιτίες αποτρέψιμης θνησιμότητας
Σύμφωνα με την έκθεση, η καρδιοπάθεια παραμένει η πρώτη αιτία θεραπεύσιμης θνησιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιπροσωπεύοντας το 21 % των θανάτων. Ακολουθούν ο καρκίνος του παχέος εντέρου με 14%, ο καρκίνος του μαστού και το εγκεφαλικό επεισόδιο με 10% έκαστο, η πνευμονία με 8%, η υπέρταση με 5% και ο διαβήτης με 4%.
Το 2021, η covid-19 αποτέλεσε την κορυφαία αιτία αποτρέψιμης θνησιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιπροσωπεύοντας το 24% των θανάτων κάτω των 75 ετών. Ωστόσο, σύμφωνα με την Eurostat, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 10% το 2022, καθώς η πανδημία υποχώρησε.
