Ένα κοινό πρόβλημα επικοινωνίας: Αν και οι σημαντικές ερωτήσεις έχουν συχνά περίπλοκες απαντήσεις, μερικές φορές οι ερωτήσεις γίνονται με τρόπο αποτρεπτικό για τους ανθρώπους. Όταν κάποιος θέτει μια ερώτηση όπου η αναμενόμενη απάντηση είναι απλώς «ναι» ή «όχι» , ο ερωτών βάζει συχνά το άλλο άτομο στο στόχαστρο. Όταν αυτό συμβαίνει σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον -όπου ενδεχομένως υπάρχει μια σχετική διαφορά ισχύος-, ο ερωτών μπορεί άθελά του να σπέρνει σπόρους μιας δυσλειτουργικής σχέσης. Μερικά παραδείγματα:
Προϊστάμενος προς υπάλληλο: «Έχετε ολοκληρώσει το έργο αυτό, που εξαρτάται ιδιαιτέρως από το χρόνο;»
- Ο υπάλληλος σκέφτεται από μέσα του: ‘Όχι, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι αισθάνεται ανυπόμονος και πως περιμένει από εμένα να πω «ναι», αλλά αυτό θα ήταν ανακριβές. Αν απαντήσω «όχι», μπορεί να μην πάρω την αύξηση που ήθελα. Εάν ξεκινήσω μια εξήγηση, μπορεί να θεωρηθώ αναποφάσιστος ή αναξιόπιστος. Αυτό δεν ωφελεί κανέναν. Οπότε, «Σχεδόν έτοιμο, αφεντικό». Ο προϊστάμενος προχωρά και ο υπάλληλος μένει να αναρωτιέται αν το χειρίστηκε καλά ή όχι.
- Γιατρός σε ασθενή σε επίσκεψη παρακολούθησης: «Την τελευταία φορά που συναντηθήκαμε, η χοληστερόλη σου ήταν αρκετά υψηλή και μου υποσχέθηκες ότι θα άλλαζες τη διατροφή σου. Σταμάτησες να τρως λιπαρά κρέατα και παϊδάκια;» Η ασθενής σκέφτεται: Αυτή η παρατήρηση πρέπει να μου διέφυγε παντελώς. Δεν θυμάμαι καν να το λέει αυτό. Δεν μου αρέσει να με πιέζουν έτσι και είναι πάντα τόσο πιεστικός. Αλλά είναι πραγματικά δύσκολο να βρεις γιατρό αυτές τις μέρες, οπότε θα του πω ένα αθώο ψέμα: «Βεβαίως γιατρέ, εννοείται.». Καθώς η ασθενής φεύγει, αρχίζει να αναρωτιέται αν αντιμετωπίζει όλους τους ασθενείς του με αυτόν τον τρόπο.
Πολλοί άνθρωποι, όταν έρχονται αντιμέτωποι με μια ερώτηση «ναι» ή «όχι», υποθέτουν ότι υπάρχει μια σωστή απάντηση και μπορεί να φοβούνται πως θα τους επικρίνουν επειδή απάντησαν λάθος. Σε αυτήν την εποχή των γρήγορων ανταλλαγών και των πολλαπλών εργασιών όμως, υπάρχουν καλύτεροι τρόποι να θέσετε ερωτήσεις.
Θα μπορούσατε να αντικαταστήσετε τις άβολες ερωτήσεις «ναι» ή «όχι» και να προσπαθήστε να επικοινωνήσετε με ενδιαφέρον, με τρόπο υποστηρικτικό, αυθεντικό και χρήσιμο. Ορισμένα παραδείγματα:
– Πώς πάτε με τη θεραπεία σας;
– Τί καινούριο έχουμε με αυτό το θέμα υγείας σας;
– Ενημερώστε με. Είμαι όλος αυτιά.
Η αποτελεσματική επικοινωνία απαιτεί υπομονή και χρόνο, με τη στάση σώματος να εκπέμπει δεκτικότητα και ενδιαφέρον. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν ο συνομιλητής αισθάνεται υποδεέστερος του ερωτώντος.
Αυτές οι συμβουλές ισχύουν και για τις προσωπικές σας σχέσεις. Η επικοινωνία και η ενασχόληση με άλλους ανθρώπους -κάνοντας ερωτήσεις ανοιχτού τύπου-, ενισχύει τις σχέσεις στην εργασία, στο σπίτι και στην κοινότητα. Η συνεργασία και το ομαδικό πνεύμα είναι πιο πιθανό να διανθίσουν όταν ρωτάμε και ακούμε υπομονετικά και προσεκτικά.
Είναι λυπηρό που τόσο οι κλινικοί ιατροί, όσο και άτομα σε ηγετικές θέσεις, έχουν τόσο μικρό περιθώριο χρόνου, όπου η εφαρμογή αυτών των αρχών επικοινωνίας, πιθανότατα απαιτεί τον επανασχεδιασμό αυτού του αναποτελεσματικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.
