Οι τάσεις εξέλιξης του ελληνικού δημογραφικού προβλήματος και ειδικότερα οι τάσεις των γεννήσεων, των θανάτων και της μετανάστευσης, ήταν τα κύρια θέματα που παρουσίασε ο Επίκουρος Καθηγητής Επιδημιολογίας και Επαγγελματικής Υγιεινής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κύριος Γιώργος Ραχιώτης, στην πρόσφατη διάλεξή του με θέμα «Όψεις του Δημογραφικού Προβλήματος στην Ελλάδα. Παρελθόν, Παρόν & Στόχοι» στο Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, στο πλαίσιο του Δ’ Κύκλου Διαλέξεων για θέματα Δημόσιας Υγείας.
H MEIΩΣΗ ΤΩΝ ΓΕΝΝΗΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Το φαινόμενο της μείωσης των γεννήσεων, δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό, καθώς γενικότερα υπάρχει μια τάση μείωσης των γεννήσεων στην Ευρώπη.
Η μείωση των γεννήσεων, οφείλεται σε ποικίλους παράγοντες, όπως η αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στο παραγωγικό δυναμικό, οι μεταβολές στο σύστημα προσωπικών αξιών, οι οικονομικοί παράμετροι, η κρατική μέριμνα για την ενίσχυση της οικογένειας κλπ.
Στο παραπάνω πλαίσιο, παρατηρείται ήδη από τις δεκαετίες του ‘70 και του ‘80 μια τάση μείωσης των γεννήσεων και στην Ελλάδα, αλλά, παρ’ όλα αυτά, ο πληθυσμός αυξανόταν λόγω του θετικού μεταναστευτικού ισοζυγίου (υπεροχή των εισερχόμενων μεταναστών έναντι των εξερχόμενων) και λόγω του γεγονότος ότι ο αριθμός των γεννήσεων, υπερτερούσε του αριθμού των θανάτων.
Όμως, η οικονομική κρίση και η επακόλουθη υπαγωγή της χώρας στον μηχανισμό του μνημονίου, ανέτρεψε τις ισορροπίες, καθώς η Ελλάδα υπέστη μια κολοσσιαία οικονομική και κοινωνική καταστροφή (πτώση του ΑΕΠ κατά 30%, έκρηξη της ανεργίας), πρωτοφανή για τα μεταπολεμικά δεδομένα και έτσι οι ευαίσθητες δημογραφικές ισορροπίες ανατράπηκαν και οι γεννήσεις μειώθηκαν δραματικά.
Ενδεικτικά, κατά την περίοδο 2015-2017, οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις κατά 91.207, ενώ το 2017 οι γεννήσεις έπεσαν κάτω από τις 90.000 ετησίως.
Το ίδιο χρονικό διάστημα, καταγράφηκε επίσης και ανατροπή του μεταναστευτικού ισοζυγίου, με τη διαρροή στο εξωτερικό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων παραγωγικής ηλικίας και υψηλής εκπαίδευσης και ειδίκευσης.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω δημογραφικών εξελίξεων, ο πληθυσμός στην Ελλάδα μεταξύ 2008-2017, μειώθηκε κατά 355.000 κατοίκους.
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΑ ΕΥΑΙΣΘΗΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Η δημογραφική ανισορροπία, προσλαμβάνει χαρακτήρα προβλήματος εθνικής ασφάλειας, ιδιαίτερα σε εθνικά ευαίσθητες περιοχές.
Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και ειδικότερα στην Περιφερειακή Ενότητα Ροδόπης, οι θάνατοι (1425) ήταν διπλάσιοι από τις γεννήσεις (791) το 2017.
Σημαντική είναι και η ανατροπή του ισοζυγίου στην Περιφερειακή Ενότητα Έβρου (2031 θάνατοι, 1203 γεννήσεις), αλλά και στα νησιά του Βορείου Αιγαίου.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΥΣΤΕΡΕΙ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΕΝΝΗΣΕΩΝ
Η Ελλάδα, βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ αναφορικά με την εφαρμογή πολιτικών για τη στήριξη της μητρότητας και των γεννήσεων.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι την περίοδο 2004-2009, λήφθηκαν σημαντικά μέτρα με στόχο την ενίσχυση της γεννητικότητας, με έμφαση στις πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες.
Τα μέτρα αυτά, περιελάμβαναν οικονομικές ενισχύσεις, αλλά και μέτρα θεσμικού χαρακτήρα με ευεργετικό οικονομικό αντίκτυπο και επίσης, αυξήθηκε το διάστημα της άδειας μητρότητας για τις μητέρες που εργάζονταν στον ιδιωτικό τομέα.
Δυστυχώς, τα περισσότερα από τα μέτρα αυτά έτυχαν δραστικής περικοπής, κατά την περίοδο που ακολούθησε την υπαγωγή της χώρας στο Μνημόνιο.
Κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου, καταργήθηκαν ευεργετικά μέτρα παλαιότερων κυβερνήσεων, με ενδεικτικά παραδείγματα την κατάργηση νόμου του 1994 για την αύξηση του αφορολόγητου για τις πολύτεκνες οικογένειες και νόμου του 1990, για την ισόβια σύνταξη πολύτεκνης μητέρας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η προϋπάρχουσα τάση μείωσης των γεννήσεων στην Ελλάδα, επιδεινώθηκε σοβαρά μετά την οικονομική κρίση και την υπαγωγή της χώρας στον μνημονιακό μηχανισμό.
Το αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων / θανάτων και εισερχόμενης /εξερχόμενης μετανάστευσης, οδηγεί σε μείωση του πληθυσμού.
Για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος, θα πρέπει να δρομολογηθεί ένα σχέδιο για την επάνοδο των νέων επιστημόνων στη χώρα, οι οποίοι βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία και είναι υψηλής ειδίκευσης.
Απαιτείται επίσης και η επαναθέσπιση κινήτρων προστασίας της μητρότητας και των γεννήσεων, όχι μόνο για τους πολύτεκνους και τρίτεκνους, αλλά και για το πρώτο και δεύτερο παιδί.
Τέλος, θα πρέπει να εκπονηθεί επειγόντως ένα σχέδιο αποκατάστασης της δημογραφικής ισορροπίας σε ευαίσθητες περιοχές της χώρας, με έμφαση στην Ελληνική Θράκη.
Σχετικά με το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος
‘Οπως δηλώνει χαρακτηριστικά ο διευθυντής του Ινστιτούτου, κος Παναγιώτης Μπεχράκης:
«Το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, έχει αποδείξει πλέον την ενεργό παρουσία του στον χώρο της Δημόσιας Υγείας, τον οποίο με υψηλό αίσθημα ευθύνης υπηρετεί.
Σε συνεργασία με το Ερευνητικό Εργαστήριο George Behrakis της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, συνεχίζει τη μεγάλη εκστρατεία smokefreegreece, έχει κερδίσει ηγετικό ρόλο στο ευρωπαϊκό στερέωμα για τον έλεγχο του καπνίσματος, ενώ παράλληλα συνεχίζει τις υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικές δραστηριότητες σε γνωστά, τρέχοντα και αναδυόμενα θέματα Δημόσιας Υγείας.
Πιστεύουμε ότι προσφέρουμε την ταπεινή μας συμμετοχή στον τόπο μας, εκφράζοντας πάντοτε τη βούληση του μεγάλου δωρητή μας George Behrakis, προς τον οποίο και εκφράζουμε δημόσια τις θερμότερες ευχαριστίες μας για τη γενναιόδωρη συμβολή του στη Δημόσια Υγεία της χώρας».
Οι ετήσιοι κύκλοι ανοιχτών Διαλέξεων για θέματα Δημόσιας Υγείας προς το ευρύ κοινό, καθώς και οι παρεμβάσεις για τον έλεγχο του καπνίσματος στη σχολική κοινότητα, αποτελούν το γενικό πλαίσιο των δραστηριοτήτων μας, οι οποίες αναρτώνται στις ιστοσελίδες www.smokefreegreece.gr, www.researchlab.gr και στη σελίδα του Smoke Free Greece στο Facebook (Smokefreegreece).
Τις διαλέξεις μπορείτε επίσης να παρακολουθήσετε βιντεοσκοπημένες μέσω Youtube (Institute of Public Health-ACG).
Η επόμενη προγραμματισμένη διάλεξη του Δ΄ Κύκλου θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2018, ώρα 19:00 με εισηγητή τον Καθηγητή Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, κύριο Γιάννη Τούντα, με θέμα «Πρόληψη και Προληπτικές Εξετάσεις: Η Διεθνής Εμπειρία και η Ελληνική Πραγματικότητα».
