Είναι κάτι πιο πολύ από βέβαιο ότι στον σύγχρονο κόσμο των επιχειρήσεων η συνύπαρξη των 2 εννοιών, «manager» και «ηγέτης», έχουν πάρει θέση όχι ως αντίπαλες έννοιες και λειτουργίες, αλλά ως έννοιες στρατηγικής σημασίας συνύπαρξης.
Στο μικρόκοσμο των ελληνικών ιατρείων ο ίδιος ο ιατρός καλείται αφενός να αποβάλει τη στείρα και απηρχαιωμένη άποψη της έννοιας «αφεντικό», ο οποίος ξέρει και διεκπεραιώνει τα πάντα και να προχωρήσει με γρήγορα βήματα μπροστά, αγκαλιάζοντας τις έννοιες και τη διακριτότητα των ρόλων, manager και ηγέτη!
Η σύγχρονη μορφή των επιχειρήσεων απαιτεί όχι διαχωρισμό αλλά συνύπαρξη των δύο ρόλων «manager» και «ηγέτη» και φυσικά με την ιδεατή προσέγγιση στο ίδιο άτομο.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η εννοιολογική διαφορά των δύο ρόλων δεν αφορά πρόσωπα, αλλά ρόλους και λειτουργίες.
Ένα άτομο πρέπει να ασκεί και τους δυο ρόλους και να μπορεί να τους συν-λειτουργεί, αλλά παράλληλα να τους ξεχωρίζει και τούτο διότι οι δύο ρόλοι έχουν μεταξύ τους σημαντικές διαφορές που ενίοτε μπορεί να συγκρουσθούν.
Η ισορροπία της συνύπαρξης και εφαρμογής των δύο ρόλων και η κατάλληλη ανά περίπτωση διαχείρισή τους, δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις για τον δρόμο προς την κορυφή.
Απαραίτητες βέβαια προϋποθέσεις, η πολλή σκληρή δουλειά πάνω και στους δύο ρόλους, μέσα από διαρκή επιμόρφωση, έστω και εάν αυτή η σε βάθος μόρφωση, ειδικά σε επίπεδα ηγεσίας, πολλές φορές είναι επώδυνη για τον ενδιαφερόμενο, κυρίως όταν εμπλέκονται έννοιες που άπτονται της ανάπτυξης της συναισθηματικής νοημοσύνης που είναι απαραίτητο και κυρίαρχο στοιχείο για την ανάδειξη του ηγέτη και των ικανοτήτων του.
Σύμφωνα με τον Abraham Maslow (1962) «Τείνουμε να φοβόμαστε κάθε γνώση που θα μας έκανε να μισήσουμε τον εαυτό μας ή να αισθανθούμε κατώτεροι, αδύναμοι, ανίκανοι. Προστατεύουμε τον εαυτό μας με καταπίεση ή άλλους μηχανισμούς άμυνας, που αποτελούν ουσιαστικά τεχνικές για να αποφύγουμε τη δυσάρεστη αλήθεια».
Η γραφή του παρόντος άρθρου σίγουρα δεν έχει σκοπό την σε βάθος ανάλυση των εννοιών και των λειτουργιών αυτών.
Υπάρχουν ειδήμονες του χώρου, σοφοί και κατά πολύ ικανότεροι του γράφοντα να τα αναλύσουν σε βάθος, όχι μόνο για το περιβάλλον της επιχείρησης αλλά και εν γένει για την κοινωνική μας συμπεριφορά.
Ο αντικειμενικός σκοπός αυτής της γραφής, είναι μια απλή αναφορά σε δυο πολύ σημαντικές έννοιες «manager» και «ηγέτη», απαραίτητες όχι μόνο για την διαρκή ύπαρξη των δικών μας επιχειρήσεων ιατρείων, αλλά και την αναμόρφωση και εξέλιξη τους, ειδικά σήμερα στο τόσο ρευστό και αβέβαιο περιβάλλον.
Το παρόν άρθρο προσδοκά στο ερέθισμα της έρευνας στο χώρο της γνώσης, με αντικείμενο την εξέλιξη του μάνατζερ και την ανάδειξη του ηγέτη, με απώτερο σκοπό τη διαφοροποίηση της λειτουργίας των ελληνικών ιατρείων και την εξέλιξη του Έλληνα ιατρού.
Εξ’ άλλου μέσα από μια απλή αρθρογραφία, δεν μπορεί κάποιος να ασκηθεί και να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες του manager και του ηγέτη.
Γιατί όμως είναι τόσο πολύ απαραίτητη η συνύπαρξη των δυο ιδιοτήτων και μάλιστα στον ίδιο «πρωταγωνιστή»;
Θα μπορούσαμε να πούμε με πια απλή φράση ότι ο manager διαχειρίζεται τον «ορατό» κόσμο και ο ηγέτης τον «αόρατο».
Οι δυο αυτοί κόσμοι συνυπάρχουν στον κάθε ένα από εμάς και στην καθημερινή μας ζωή, όπως προσέχουμε και διαχειριζόμαστε τις όποιες καθημερινές αγορές μας, ώστε να μην περνάμε μηνύματα πλουτισμού στα παιδιά μας, ενώ παράλληλα οραματιζόμαστε να αναθρέψουμε τα παιδιά μας με αρχές, αξίες και ιδανικά, προσδοκώντας να κάνουν αυτά ότι εμείς δεν μπορέσαμε για να αλλάξουμε στον κόσμο.
Στην πρώτη περίπτωση φυσικά, ο «ορατός» κόσμος είναι τα απλά ψώνια, οι αγορές μας δηλαδή, ενώ στην δεύτερη περίπτωση ο ίδιος άνθρωπος διαχειρίζεται τον «αόρατο» κόσμο των παιδιών του, ασκώντας στο μέγιστο βαθμό συναισθηματική νοημοσύνη.
Η σωστή διαχείριση των δυο κόσμων θα έχει ως αποτέλεσμα ισορροπημένα άτομα, έτοιμα να αντιμετωπίσουν την οιανδήποτε κρίση σε κάθε τομέα.
Ας μεταφέρουμε τώρα τις έννοιες στον δικό μας χώρο του Ιατρείου και να δούμε με όσο πιο απλό τρόπο τον διαχωρισμό των εννοιών και των ρόλων, αλλά και την αναγκαιότητα της συνύπαρξής τους.
Σύμφωνα με τον Abraham Zaleznik οι στόχοι των managers προκύπτουν περισσότερο από αναγκαιότητες παρά από επιθυμίες, ενώ ο ηγέτης διεκδικεί περισσότερο τις επιθυμίες και λιγότερο την ανάγκη.
Ο μεν πρώτος θα εξετάσει με λεπτομέρειες το ταξίδι του Αθήνα- Θεσσαλονίκη, όπως κόστη, χρόνο άφιξης κλπ, ο δεύτερος θα πάει βέβαια με τον ίδιο τρόπο, αλλά θα σκέφτεται εάν μπορεί να διακτινισθεί!
Οι managers παρακινούν τους ανθρώπους στηριζόμενοι στην ταϋλορική αντίληψη (κατά τον Frederick Taylor 1865 – 1915 θεμελιωτή της Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν η μόνη λύση για την εξασφάλιση υψηλών μισθών αλλά και μεγαλύτερων κερδών), στις οικονομικές και υλικές αμοιβές και στον έλεγχο μέσω στενής εποπτείας των ανθρώπων κάτω από αυτούς.
Η διαχείριση ανθρώπων με τον τρόπο αυτό, μέχρι την εποχή που οι άνθρωποι διεκδικούσαν απλά το «γεμάτο τσουκάλι» και το «κεραμίδι στο κεφάλι», ήταν ένας ενδεδειγμένος τρόπος διοίκησης.
Το σημερινό όμως περιβάλλον των επιχειρήσεων ανεξάρτητου μεγέθους είναι πολύ πιο πολύπλοκο, απρόβλεπτο, ανταγωνιστικό, αντιφατικό, δυναμικό, αφού οι πληροφορίες και η ταχύτητα των εξελίξεων τρέχουν με ταχύτητα φωτός.
Κάτω από τέτοιες συνθήκες, η εξελικτική πορεία μιας επιχείρησης δεν μπορεί πια να βασίζεται στις κατώτερες στοιβάδες της θεωρίας του Abraham Maslow «Περί ιεράρχησης των ανθρωπίνων αναγκών», αλλά στα ανώτερα πεδία, όπως τις ανάγκες εργασιακής ασφάλειας, κοινωνικές ανάγκες, ανάγκες αναγνώρισης και τέλος την αυτοπραγμάτωση.
Τα πεδία αυτά καλύπτονται από τις ηγετικές φυσιογνωμίες που διαχειρίζονται με περισσή μαεστρία τον «αόρατο κόσμο» των ανθρώπων, διαχειριζόμενοι με σοφία και σύνεση τις βασικές αρχές της συναισθηματικής νοημοσύνης.
Στο σύγχρονο ανταγωνιστικό αλλά και αβέβαιο περιβάλλον, η διαρκή επιτυχία της επιχείρησης απαιτεί ταχύτητα, ευελιξία, καινοτομίες, υψηλών προδιαγραφών προϊόν και υπηρεσίες, κοινωνική ευαισθησία και πάνω από όλα εν-συναίσθηση κατά την εξυπηρέτηση του πελάτη.
Οι έννοιες αυτές δεν διαχειρίζονται μέσω των managers, αλλά εμπνέονται μέσω των ηγετών που διαχειρίζονται και εμπλουτίζουν το γνωστικό αντικείμενο των ανθρώπων των επιχειρήσεών τους.
Ηγέτες που αναδεικνύουν τις πιο απόκρυφες ικανότητες των ανθρώπων τους, που ξέρουν να ακούν τις ιδέες τους, να ενθαρρύνουν τις προσδοκίες και τα όνειρα τους, που τροφοδοτούν την διάθεση, τον ενθουσιασμό, το πάθος, τις αξίες, την αφοσίωσή τους.
Με αλλά λόγια ηγέτες που δίνουν αξία στους εργαζόμενους στην επιχείρηση, τους κάνουν να νοιώθουν ξεχωριστοί, τους κάνουν να νοιώθουν την επιχείρηση σαν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους.
Οι managers που ασχολούνται καθαρά με το αντικείμενο της εργασίας, σχετίζονται με τα άτομα της επιχείρησης σύμφωνα με τις αρμοδιότητες που έχουν ή σε μια διαδικασία λήψης αποφάσεων, ενώ οι ηγέτες που ασχολούνται με τις ιδέες, σχετίζονται με τα άτομα της επιχείρησης με τρόπους που είναι πιο ενστικτώδεις και στηρίζονται περισσότερο στο συναισθηματικό δεσμό με τον παράγοντα άνθρωπο.
Η διαφορά εντοπίζεται απλά στην προσοχή που δίνει ο manager στο πώς υλοποιούνται κάποια πράγματα στη δουλειά και στην προσοχή που δίνει ο ηγέτης στο τι σημαίνουν για τους μετέχοντες στην επιχείρηση τα γεγονότα και οι αποφάσεις.
Ο manager διαχειρίζεται ανθρώπους και συστήματα με γνώμονα το αποτέλεσμα στις πωλήσεις και στις υπηρεσίες προς τους πελάτες, ενώ ο ηγέτης με γνώμονα το αποτέλεσμα και την ανταποδοτικότητα που θα έχει στον ίδιο τον άνθρωπο, ιδιαίτερα σήμερα, κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας, ανασφάλειας και κρίσεων.
Οι ηγετικές φυσιογνωμίες αναδεικνύουν και διαχειρίζονται με αποτελεσματικότητα ανθρώπους και συστήματα.
Οι managers βλέπουν τους συνεργάτες σαν υφιστάμενους, ενώ οι ηγέτες αναπτύσσουν μαζί τους και συναισθηματικές σχέσεις μέσω της δημιουργίας κοινού οράματος, έμπνευσης και ενθουσιασμού.
Θα μπορούσαμε όμως με ασφάλεια να πούμε ότι η αποτελεσματική ηγεσία εμπεριέχει την άσκηση management και παράλληλα η άσκηση management εμπεριέχει στοιχεία αποτελεσματικής ηγεσίας!
Σήμερα ο σύγχρονος ιατρός οφείλει να αναπτύξει παράλληλα τους δύο αυτούς ρόλους αλλά και να μάθει να τους ισορροπεί και να τους εξασκεί με δεξιότητα.
Οι σημερινές συνθήκες των γρήγορων και διαρκών εξελίξεων, η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα που υπάρχει στο επάγγελμά , επιβάλλουν περισσότερο από ποτέ την διαρκή επιμόρφωση και συνεχή παρακολούθηση σεμιναρίων από εξαιρετικούς ανθρώπους του χώρου πάνω στην άσκηση των εννοιών ηγεσία και management.
Αντίθετα η αδράνεια και η κυριαρχία της καθημερινής ρουτίνας εγκυμονεί κινδύνους μη εξέλιξης και ότι δεν εξελίσσεται πεθαίνει.
Ας κάνουμε μια μικρή αναφορά στις διαφορές των δυο εννοιών όπως παρατίθενται στο βιβλίο του Δ. Μπουραντά «Ηγεσία–ο δρόμος της διαρκούς επιτυχίας».
Ο ΜΑΝΑΤΖΕΡ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ
• Διορίζεται,
• Χρησιμοποιεί νόμιμη «δοτή» δύναμη,
• Δίνει οδηγίες–εντολές ,ανταμοιβές–τιμωρίες, παρακινεί μέσω των «κατώτερων» αναγκών κατά Maslow,
• Κινείται σε προκαθορισμένα τυπικά πλαίσια,
• Ενδιαφέρεται κυρίως για το «πώς» θα γίνει κάτι,
• Δέχεται και διαχειρίζεται το status quo ,προτιμά την σταθερότητα,
• Αποδέχεται την πραγματικότητα,
• Δίνει έμφαση στο παρόν, στη βραχυπρόθεσμη προοπτική και
• Κάνει τα πράγματα σωστά.
Ο ΗΓΕΤΗΣ
• Αναδεικνύεται,
• Χρησιμοποιεί προσωπική δύναμη,
• Περνά όραμα, εμπνέει, πείθει, κινητοποιεί μέσω ιδανικών και αξιών, κάνει χρήση των «ανώτερων» αναγκών κατά Maslow,
• Κερδίζει εμπιστοσύνη,
• Δίνει έμφαση στους ανθρώπους, τα συναισθήματα, την καρδιά, την διαίσθηση,
• Ανοίγει ορίζοντες, διευρύνει τα πλαίσια,
• Ενδιαφέρεται κυρίως για το «Γιατί» να γίνει κάτι,
• Προκαλεί το κατεστημένο, κάνει αλλαγές, καινοτομεί,
• Ερευνά την πραγματικότητα,
• Δίνει έμφαση στο μέλλον με μακροπρόθεσμη προοπτική και
• Κάνει τα πράγματα σωστά.
Είναι εμφανές ότι η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ MANAGER και η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ είναι μια διεργασία αρκετά επίπονη, ειδικά στο δεύτερο σκέλος, διότι στηρίζεται πιο πολύ στα συναισθήματα των ανθρώπων και κυρίως στις έννοιες:
• Αυτεπίγνωση,
• Αυτό-αξιολόγηση,
• Αυτοπεποίθηση,
• Αυτοέλεγχος,
• Ακεραιότητα,
• Ευσυνειδησία και
• Εν-συναίσθηση….
Έννοιες που είναι αρκετά πιο πολύ επίπονες στη μάθηση και εφαρμογή, από τις βασικές έννοιες του manager.
Συμπεράσματα
Οι σύγχρονες επιχειρήσεις όσο μικρές και να είναι, ακόμη και με ένα ή δύο άτομα προσωπικό, όπως τα ιατρεία στην Ελλάδα συνήθως, χρειάζονται εκπαιδευμένους καλούς managers και ταυτόχρονα ηγέτες.
Όταν δεν υπάρχει ένα καλά οργανωτικό πλαίσιο, όπου ο καθένας έχει σαφώς προσδιορισμένα τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του, ακόμη και οι ηγέτες με τις πιο λαμπρές ιδέες μπορεί να ατονήσουν, απογοητεύοντας τους συναδέλφους τους και επιτυγχάνοντας ελάχιστα.
Παράλληλα, χωρίς το πνεύμα επιχειρηματικότητας που αναπτύσσεται όταν ένας ηγέτης βρίσκεται στο τιμόνι του οργανισμού, η επιχείρηση μπορεί να βυθιστεί στο τέλμα και να χάσει γρήγορα την ανταγωνιστική δύναμή της.
Με μια πιο απλή σκέψη:
Ο Ηγέτης οραματίζεται και ο Manager διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα οράματα του.
Ο Manager βλέπει το δένδρο, ο Ηγέτης βλέπει το δάσος…
Η συνύπαρξη και η διαχείριση τους από το ίδιο και το αυτό άτομο σε ιδανική ισορροπία, αλλά και η ανά περίπτωση εναλλαγή των ρόλων, οδηγεί τη σύγχρονη επιχείρηση στον δρόμο της κορυφής!
