Ο ιατρός μπορεί να βοηθήσει τον χρόνιο ασθενή να αντιμετωπίσει την ασθένειά του και να ζήσει καλύτερα, προσφέροντας από μια απλή συμβουλή για μια πιο υγιεινή διατροφή, μέχρι μια ενημέρωση για τις εξελίξεις στην τεχνολογία που μπορεί να απλοποιήσουν τη ζωή του.
Ποια είναι τα εργαλεία που έχει στα χέρια του ο σημερινός ιατρός για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών του;
Μια χρόνια ασθένεια μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του ασθενή σε πολλά επίπεδα.
Αρχικά, ο ασθενής μπορεί να χάσει την αυτονομία του ή να μην μπορεί να ακολουθήσει κάποια φυσική δραστηριότητα, ενώ από ψυχολογικής πλευράς, ο χρόνιος ασθενής μπορεί να παρουσιάσει διαταραχές, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.
Όπως είναι φυσικό και αναμενόμενο να συμβεί, μια χρόνια ασθένεια θα επηρεάσει και τις διαπροσωπικές σχέσεις σε όλα τα επίπεδα, οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό.
Ο ιατρός βλέπει συχνά έναν χρόνιο ασθενή, οπότε οι συναντήσεις αυτές είναι μια καλή αφορμή να γνωρίσει τον ασθενή του, να δει πώς νιώθει ο ίδιος και πώς αντιλαμβάνεται την ασθένειά του και να του δώσει τις κατάλληλες συμβουλές.
Κάθε ασθένεια βέβαια είναι διαφορετική, όπως και κάθε χρόνιος ασθενής έχει διαφορετικές ανάγκες και χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση, διότι βιώνει διαφορετικά την ασθένειά του.
Ο ιατρός οφείλει να βρίσκεται εκεί για να επικοινωνήσει μαζί του, να τον ακούσει, και να τον συμβουλέψει όχι μόνο για την καλύτερη έκβαση της θεραπείας του, αλλά και για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Επικοινωνήστε με τον ασθενή σας, ακούστε τον, σίγουρα θα έχει πολλά να σας πει.
Η γνώση της παθολογίας
Ένας υπερτασικός που δεν γνωρίζει τις συνέπειες της ασθένειάς του σε βάθος χρόνου και με δεδομένο τις ανεπιθύμητες ενέργειες μερικών φαρμάκων για την υπέρταση, μπορεί να δει την πίεση του να σταθεροποιείται και να εγκαταλείψει την φαρμακευτική του αγωγή.
Το ίδιο κι ένας ασθενής με κατάθλιψη, μπορεί να εγκαταλείψει τη θεραπεία του επειδή αισθάνεται ήδη πολύ καλύτερα.
Η γνώση της παθολογίας και των διαφόρων επιπλοκών της από μέρους του ασθενή είναι απαραίτητη για να παρακολουθεί κανείς την τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής, ώστε από τη μια να διατηρήσει ένα επίπεδο, επιβραδύνοντας την εξέλιξη της ασθένειας και από την άλλη να περιορίσει τις νοσηλείες στο νοσοκομείο.
Η Γνώση της Θεραπείας
Η γνώση της θεραπευτικής μεθόδου που προτείνει ο ιατρός είναι ένα «σημείο- κλειδί» στη σωστή εκπαίδευση του χρόνιου ασθενή.
Ο ασθενής χρειάζεται να είναι ενεργός, να αισθάνεται ότι γνωρίζει και ελέγχει ο ίδιος την ασθένεια και τη θεραπεία του.
Έτσι για παράδειγμα, ένας ασθματικός θα πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζει τις διαφορές ανάμεσα στην καθημερινή του θεραπεία και στη θεραπεία μιας κρίσης άσθματος και να ξέρει τι ακριβώς πρέπει να κάνει κάθε φορά.
Επίσης, ένας διαβητικός θα πρέπει να γνωρίζει τα φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν μια κρίση υπογλυκαιμίας και πώς ακριβώς μπορεί να την αντιμετωπίσει.
Είναι σημαντικό να συζητήσετε με τον χρόνιο ασθενή-πελάτη σας για τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων.
Καμιά φορά η λύση είναι πολύ απλή: ένα φάρμακο για πιο εύκολη πέψη ή ένα παγάκι στο στόμα για την στοματική ξηρότητα, μπορεί να κάνουν θαύματα.
Η καθημερινή θεραπεία
Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να πείτε στον ασθενή είναι να φροντίσει, στο μέτρο του δυνατού πάντοτε, να προσαρμόσει τη λήψη των φαρμάκων του στο καθημερινό του πρόγραμμα και όχι να προσαρμόσει την καθημερινότητά του στα φάρμακα.
Αν, για παράδειγμα, κάποιος εργάζεται τις μεσημεριανές ώρες, ίσως θα μπορούσε να μεταφέρει τη λήψη της αγωγής στις απογευματινές ώρες.
Εσείς είστε ο αρμόδιος να κρίνετε αν ο ασθενής σας θα μπορούσε να περιορίσει τον αριθμό των λήψεων φαρμάκου μέσα στην ημέρα ή να του χορηγηθεί κάποιο φάρμακο σε μορφή διασπειρόμενου δισκίου (ώστε να μην χρειάζεται απαραιτήτως νερό δίπλα του).
Αν κάποιος παίρνει πολλά χάπια, μια ειδική θήκη χαπιών ημερήσια ή εβδομαδιαία θα βοηθήσει να διαχειρίζεται κανείς καλύτερα τις δοσολογίες του και να μην κουβαλάει μαζί του όλα τα απαραίτητα κουτιά.
Η παρακολούθηση της ασθένειας
Προτείνετε στον ασθενή σας να διατηρεί ένα ημερολόγιο που θα είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στην ασθένειά του.
Οι σημειώσεις αυτές θα του επιτρέψουν να παρακολουθεί πιο συστηματικά την ασθένειά του, να αναγνωρίσει τους παράγοντες που μπορεί να επιδεινώνουν ή να βελτιώνουν την κατάστασή του, να αντιμετωπίσει τις παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής κ.ά
Η Υγιεινή Ζωή
Η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα είναι οι δυο πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται ολόκληρο το οικοδόμημα της υγιεινής ζωής και της καλής υγείας.
Ένα από τα σημεία που πρέπει να θίξετε σε ό,τι αφορά την υγιεινή ζωή είναι εκείνο του ύπνου.
Συμβαίνει συχνά οι χρόνιοι ασθενείς να μην κοιμούνται αρκετά ούτε καλά, γεγονός που επηρεάζει τόσο την ψυχολογία, όσο και τις αντοχές τους για τις δραστηριότητες της ημέρας.
Μπορείτε να τους συμβουλεύσετε αρχικά να ακολουθούν έναν σταθερό πρόγραμμα ύπνου, να πηγαίνουν στο κρεβάτι κάθε μέρα την ίδια ώρα, ακόμη κι αν δεν νυστάζουν, και να ξυπνούν καθημερινά την ίδια ώρα.
Ο καφές και το τσάι θα πρέπει να περιορισθούν στις πρωινές και στις πρώτες μεσημεριανές ώρες.
Ο απογευματινός καφές δεν βοηθάει κάποιον που κοιμάται δύσκολα. Ένα χαλαρωτικό αφέψημα (τήλιο, χαμομήλι, λουΐζα, βαλεριάνα) μπορεί να έχει θαυμάσια αποτελέσματα.
4 διαφορετικές περιπτώσεις ασθενών: Οι μαρτυρίες τους
Οι χρόνιες παθήσεις εμφανίζονται με αργά αλλά σταθερά βήματα. Δεν κάνουν πολύ θόρυβο. Παρακάτω θα δούμε τέσσερις διαφορετικές μαρτυρίες ασθενών και θα διακρίνουμε τα σημεία εκείνα που φανερώνουν το πέρασμα από μια απλή ασθένεια στην χρόνια κατάσταση.
«Στα 10 μου, έτρωγα απίστευτα πολύ…»
«Η οικογένεια μου δεν ανησυχούσε, θεωρούσαν ότι βρίσκομαι «στην ανάπτυξη». Την ίδια στιγμή υπέφερα από δίψα, έπινα περίπου 4 λίτρα νερό την ημέρα και πήγαινα πολύ συχνά στην τουαλέτα.
Μέσα σε έξι μήνες έχασα δέκα κιλά, αδυνάτισα πάρα πολύ. Νόμιζα ότι θα πεθάνω.
Ο παιδίατρος είχε τότε την ιδέα να εξετάσει τη γλυκόζη στο αίμα μου και τότε ανακάλυψε ότι πάσχω από σακχαρώδη διαβήτη.
Με έστειλε κατευθείαν για εξετάσεις στη μονάδα Μεταβολισμού και Διαβήτη στο νοσοκομείο Παίδων, όπου και επιβεβαίωσαν την αρχική διάγνωση.
Θα πρέπει να ζήσω με την ασθένεια μου για όλη την υπόλοιπη ζωή μου. Αν ακολουθήσω τη θεραπεία μου, δεν κινδυνεύω.
Πρώτα από όλα αναζήτησα την αυτονομία μου, από τεχνικής πλευράς. Στη συνέχεια, φρόντισα να μειώσω το ρίσκο μιας κρίσης υπογλυκαιμίας, προσέχοντας πολύ τη διατροφή μου και φροντίζοντας να παίρνω τακτικά τις δόσεις ινσουλίνης.
Μπορώ να πω ότι σήμερα ο διαβήτης έχει γίνει μέρος της ζωής μου, ζω με αυτόν, δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά.
Στην αρχή ήταν δύσκολο, αλλά τώρα πια έχω συνηθίσει, δεν με εμποδίζει σε κάτι, δεν μου απαγορεύει να ζήσω όπως ο υπόλοιπος κόσμος.
Ωστόσο, για να ζήσω όπως όλοι οι άλλοι, χρειάζεται ένας διαρκής έλεγχος. Αυτό το συνειδητοποίησα όταν θέλησα να κάνω παιδί.
Για να μου δώσει το πράσινο φως ο διαβητολόγος μου, χρειάστηκε να καταλάβω πόσο σημαντικό είναι για την υγεία και την υγεία του μωρού μου, να έχω έναν σταθερό γλυκαιμικό δείκτη.
Για αυτό ακριβώς λένε συχνά ότι «η εγκυμοσύνη της διαβητικής δεν διαρκεί 9 μήνες αλλά 12».
«Στην αρχή, νόμιζαν όλοι ότι είχα δυσλιπιδαιμία κι έκανα μια θεραπεία για τη μείωση της χοληστερόλης…».
«Στη συνέχεια, οι εξετάσεις έδειξαν αυξημένα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα και ξεκίνησα μια αντιδιαβητική αγωγή.
Πίστευα ότι ήταν θέμα χρόνου να ρυθμιστεί και πως η θεραπεία θα είχε ορισμένη διάρκεια.
Δεν ήξερα ότι αυτές οι θεραπείες δεν θεραπεύουν την ασθένεια αλλά απλώς την ελέγχουν.
Δεν είχα καμιά συνείδηση της χρονιότητας της ασθένειας μου, γιατί από φυσική άποψη ήμουν σε μεγάλη φόρμα, δεν αισθανόμουν καθόλου διαβητικός.
Όταν ο γλυκαιμικός δείκτης ανεβαίνει από το 0,8 στο 2,5-3 g/l δεν το καταλαβαίνουμε…
Όταν όμως πέρασα από το ένα φάρμακο στο ακόμα ένα κι από εκεί στην ινσουλίνη, τότε συνειδητοποίησα ότι απλά ήμουν ένας ακόμη διαβητικός!
Οι πληροφορίες που μου έδωσαν ο γιατρός και ο φαρμακοποιός μου, αλλά κι ένας σύλλογος διαβητικών στην πόλη μου ήταν πολύτιμες και με έκαναν να συνειδητοποιήσω πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση, χωρίς ωστόσο να με κάνουν να ανησυχώ.
Γνώρισα πλήρως τους κινδύνους, αλλά δεν δραματοποίησα την κατάσταση μου.
Συνειδητοποίησα ότι δεν είχα καμιά μάχη να δώσω, δεν θα μπορούσα να «πολεμήσω» την ασθένεια, απλώς θα έπρεπε, από εδώ και πέρα, να είμαι πολύ προσεκτικός με τη διατροφή μου και να πραγματοποιώ τακτικά τις εξετάσεις μου».
«Καπνίζω εδώ και πολλά χρόνια, ο βήχας και τα πρωινά φλέγματα για μένα ήταν κάτι το φυσιολογικό…»
«Ο οικογενειακός μας γιατρός είχε προσπαθήσει πολλές φορές να με πείσει να σταματήσω το κάπνισμα.
Μια μέρα που βρισκόμουν στο ιατρείο του για έντονο βήχα, μου πρότεινε να μετρήσουμε την ικανότητα αναπνοής μου με τη βοήθεια ενός μικρού σπιρομέτρου, για να μου δείξει πόσο πολύ έχουν πέσει οι αναπνευστικές μου ικανότητες.
Η εξέταση έδειξε βρογχική απόφραξη. Η αλήθεια είναι ότι τότε δεν έδωσα ιδιαίτερη σημασία και προτίμησα να αλλάξω μερικές συνήθειές μου, όπως για παράδειγμα να προτιμώ το ασανσέρ από τις σκάλες που με έκαναν να λαχανιάζω.
Την ίδια στιγμή απέφευγα να κοιτάξω τον εαυτό μου και να κάνω κάτι για τα σημάδια κατάθλιψης που ήταν πια ολοφάνερα ακόμη και σε εμένα.
Λίγους μήνες αργότερα, τα πράγματα χειροτέρεψαν και χρειάστηκε να νοσηλευτώ.
Στο νοσοκομείο με εξέτασε ένας πνευμονολόγος ο οποίος μου έκανε τις κατάλληλες μετρήσεις και διέγνωσε ότι πάσχω από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια».
«Την πρώτη φορά που ο γιατρός μου μέτρησε την πίεση, πίστευα ότι ήμουν μια χαρά, η πίεσή μου δεν ήταν πολύ υψηλή, αντί για το συνηθισμένο 130 ή 140 mm Hg, ήταν στο 150 mm HG, δεν ήταν και καταστροφικό…»
«Είπα ότι είναι περαστικό, ότι μάλλον οφείλεται στο άγχος που είχα εκείνη την περίοδο, τα πράγματα στη δουλειά ήταν δύσκολα, οι υποχρεώσεις πάρα πολλές και ο χρόνος ελάχιστος.
Ο γιατρός μου πίστευε ότι δεν ήταν τυχαίο και επέμενε να το διερευνήσουμε.
Γνωρίζοντας την επαγγελματική μου δραστηριότητα και τον υψηλό ανταγωνισμό μας, μου είχε ήδη συστήσει την τακτική σωματική άσκηση.
Όχι κάτι το ιδιαίτερο, λίγο περπάτημα, λίγο ποδήλατο, λίγο κολύμπι, το περίφημο μισάωρο που συστήνουν όλοι οι γιατροί για να έχουμε καλή υγεία.
Δεν ακολούθησα ποτέ τη συμβουλή του, ήμουν πολύ κουρασμένος μετά τη δουλειά για να κάνω το οτιδήποτε.
Καμιά δεκαριά μέρες αργότερα ξαναπήγα στο ιατρείο του. Η πίεσή μου 150/90 mm HG παρέμενε υψηλή.
Επειδή σκέφτηκε «το σύνδρομο της άσπρης μπλούζας» μου πρότεινε ένα πιστοποιημένο πιεσόμετρο και μου έδειξε πώς να μετρώ την πίεση μου στο ήσυχο και οικείο περιβάλλον του σπιτιού μου.
Πραγματοποιούσα μετρήσεις καθημερινά για μια ολόκληρη εβδομάδα.
Όταν ξαναπήγα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων στο γιατρό μου, δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία: ήμουν υπερτασικός. Κι όμως, ποτέ δεν αισθάνθηκα άρρωστος, ποτέ δεν υπέφερα, ποτέ δεν διέκρινα κάποιο ανησυχητικό σύμπτωμα. Ούτε στην οικογένειά μου είχαμε ποτέ κάποιον υπερτασικό…»
Γενικότερα οι χρόνιες ασθένειες είναι λίγο ύπουλες, στην αρχή δεν εμφανίζουν συμπτώματα και η διάγνωση γίνεται καθυστερημένα.
