Στην αποκλειστική συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου Πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) μας μιλάει για τον ρόλο του Συνδέσμου και τη συμβολή του στη προαγωγή της Δημόσιας Υγείας, τις ενέργειες του στην ενημέρωση του κοινού για τις ασθένειες και τις θεραπείες.
Παράλληλα, προτείνει λύσεις, τόσο στο μείζον θέμα της έλλειψης φαρμάκων στα κοινοτικά φαρμακεία, όσο και στο τι πρέπει ν’ αλλάξει στο σημερινό Σύστημα Υγείας, γιατί όπως δηλώνει «δεν είναι βιώσιμο και το κυριότερο έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες».
Κύριε Παπαδημητρίου ποιος ο ρόλος του ΣΦΕΕ και η συμβολή του στη προαγωγή της Δημόσιας Υγείας;
«Ο ΣΦΕΕ και οι 60 εταιρείες – μέλη του εκπροσωπούν περίπου το 90% του φαρμακευτικού κλάδου στην Ελλάδα, ενός από τους δυναμικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερη σημασία για το σύστημα υγείας, τους ασθενείς και την ελληνική οικονομία.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), η συνολική συνεισφορά του φαρμακευτικού κλάδου σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε €6,2 δισ. (3,4% του ΑΕΠ) το 2021.
Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 108 χιλ. θέσεις εργασίας (ή 2,8% της συνολικής απασχόλησης), ενώ η επίδραση στα φορολογικά έσοδα εκτιμάται περίπου στα €1,7 δισ.
Η σημαντικότερη συμβολή του κλάδου, όμως, είναι στην προαγωγή της Δημόσιας Υγείας».
Συνεχίζει λέγοντας πως:
«Όλοι όσοι εργαζόμαστε στον κλάδο, στηρίζουμε πάση θυσία το αναφαίρετο δικαίωμα των Ελλήνων πολιτών στην απρόσκοπτη και ισότιμη πρόσβαση στα απαραίτητα φάρμακα και θεραπείες.
Επιβεβαιώνοντας την πίστη μας στην αξία της πιο σημαντικής “κοινωνικής σταθεράς”, της Υγείας, διασφαλίζουμε το πιο κρίσιμο ζήτημα από όλα.
Το ζήτημα της πρόσβασης χωρίς διακρίσεις των ασθενών στις κατάλληλες θεραπείες, τόσο τις καθιερωμένες όσο και τις καινοτόμες.
Η φαρμακευτική καινοτομία όχι μόνο βελτιώνει τη ζωή του ανθρώπου, αλλά είναι επένδυση για την κοινωνία.
Ένα καινοτόμο φάρμακο μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του συνολικού κόστους για τη Δημόσια Υγεία.
Για παράδειγμα, σε ετήσια βάση, εξοικονομούνται στη “Γηραιά Ήπειρο” 250 έως 330 εκατομμύρια ευρώ από επισκέψεις σε γιατρούς, νοσηλείες και χαμένες εργατοώρες ως αποτέλεσμα των εποχιακών εμβολιασμών.
Το κόστος νοσηλείας ανά ασθενή εξαιτίας παθήσεων του καρδιαγγειακού συστήματος θα ήταν 70% υψηλότερο, εάν δεν είχαν εισαχθεί νέα καρδιολογικά φάρμακα.
Το συνολικό ποσοστό των ανθρώπων που διαγιγνώσκονται με καρκίνο και επιστρέφει στη δουλειά του έχει φτάσει πλέον το 75%.
Αισιοδοξούμε για το μέλλον της υγείας των ανθρώπων, αφού σήμερα περισσότερα από 8000 νέα μόρια βρίσκονται σε ανάπτυξη παγκοσμίως.
Πρόκειται για ένα συναρπαστικό, νέο κύμα καινοτομίας που θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς, τα συστήματα υγείας και η κοινωνία».
Τι κάνει ο ΣΦΕΕ για την ενημέρωση του κοινού για τις ασθένειες και τις θεραπείες;
«Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 63% των θανάτων παγκοσμίως το 2008 προκλήθηκαν από σημαντικές ασθένειες που μπορούσαν να προληφθούν (καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνος, χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις και διαβήτης).
Το κόστος των χρόνιων ασθενειών παγκοσμίως εκτιμήθηκε ότι θα φτάσει τα 47 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030.
Δυστυχώς, η επένδυση στην πρόληψη παραμένει μικρή σε σύγκριση με τη θεραπεία.
Ο ΣΦΕΕ και οι εταιρείες – μέλη του, βρισκόμαστε στο πλευρό της κοινωνίας και των ασθενών, συμβάλλοντας έμπρακτα στη Δημόσια Υγεία και στη στήριξη των συμπολιτών μας που βρίσκονται σε ανάγκη.
Αναλαμβάνουμε δράσεις και υποστηρίζουμε πρωτοβουλίες κοινωνικής ευθύνης, που εστιάζουν στην πρόληψη και στους πυλώνες της κοινωνίας και των ασθενών.
Συγκεκριμένα, υποστηρίζουμε το έργο των Συλλόγων Ασθενών, υλοποιούμε καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για διάφορες ασθένειες και πραγματοποιούμε πολλά ακαδημαϊκά ερευνητικά προγράμματα.
Επενδύουμε στην Έρευνα και την Ανάπτυξη και τη διενέργεια κλινικών μελετών, ενισχύουμε και αναβαθμίζουμε την δωρεάν παροχή στους Έλληνες ασθενείς καινοτόμων θεραπειών που δεν κυκλοφορούν ακόμα.
Επιπλέον οι φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα στηρίζουν την ιατρική εκπαίδευση, χορηγώντας ένα μεγάλο αριθμό επιστημονικών συνεδρίων που οργανώνουν επιστημονικές εταιρείες.
Τέλος, υλοποιούμε μια σειρά από προγράμματα υποστήριξης ασθενών που στοχεύουν στην υποστήριξη των ασθενών για τη λήψη της θεραπείας τους, ώστε να υπάρχει καλύτερη συμμόρφωση και βελτιωμένη αποτελεσματικότητα».
Που οφείλεται το φαινόμενο της έλλειψης φαρμάκων στα κοινοτικά φαρμακεία και ποιες οι προτεινόμενες λύσεις (συμβολή του ΣΦΕΕ);
«Οι ελλείψεις φαρμάκων αποτελούν ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα πανευρωπαϊκά και παγκόσμια, όχι μόνο στην Ελλάδα, το οποίο συνδέεται, μεταξύ άλλων, και με την έλλειψη πρώτων υλών διεθνώς και εντατικοποιήθηκε μετά την πανδημία COVID-19.
Η Ελλάδα είναι σε καλύτερη θέση από τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. λόγω της τοπικής παραγωγής, δηλαδή των 44 ελληνικών εργοστασίων που παράγουν φάρμακα εκτός προστασίας.
Στη χώρα μας παρατηρούνται ελλείψεις σε φάρμακα εντός προστασίας και αιτία είναι οι πολύ χαμηλές τιμές (το μέσο πρωτότυπο φάρμακο στην Ελλάδα είναι στο μισό της τιμής του μέσου όρου στην Ευρώπη και στο 1/5 της τιμής στη Γερμανία/Αυστρία), που ευνοούν τις παράλληλες εξαγωγές, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να στερούνται τα φάρμακα που έχουν ανάγκη.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η επάρκεια των φαρμάκων, ο ΕΟΦ περιορίζεται στην έκδοση κατά περιόδους, οδηγιών για απαγόρευση εξαγωγών μικρής ή μεγάλης διάρκειας.
Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις, οι χαμηλές τιμές, που καταλήγουν ακόμη χαμηλότερες λόγω των εξοντωτικών υποχρεωτικών επιστροφών που επιβάλλει το κράτος στα αποζημιούμενα φάρμακα, μπορεί να οδηγήσουν κάποια, παλαιότερα κυρίως, προϊόντα εκτός αγοράς και αυτό μπορεί να δημιουργήσει ελλείψεις σε κάποιες δραστικές ουσίες.
Οι προτάσεις που έχει καταθέσει ο ΣΦΕΕ στις Εθνικές, αλλά και Ευρωπαϊκές αρχές, έχουν ως κύριο άξονα τη διαφάνεια και τον έλεγχο της διακίνησης του φαρμάκου, αλλά και την στήριξη των φθηνών καθιερωμένων φαρμάκων.
Από τον Μάιο του 2016, όλες οι φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα στέλνουν σε καθημερινή βάση στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων στοιχεία πωλήσεων ανά κωδικό (Stock Keeping Unit/SKU) και ανά Α.Φ.Μ. πελάτη, ενώ ενημερώνουν τον ΕΟΦ για οποιαδήποτε προβλήματα εφοδιασμού της αγοράς νωρίτερα, είτε αυτά προκύπτουν από προβλήματα παραγωγής είτε από υπερβολική αύξηση της ζήτησης.
Στην ομάδα εργασίας που έχει συσταθεί στο Υπουργείο και συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς για την αντιμετώπιση των ελλείψεων, ο ΣΦΕΕ έχει τονίσει ότι απαιτείται διαφάνεια και έλεγχος μέσω της ψηφιοποίησης.
Ήδη το Υπουργείο Υγείας έχει αναθέσει σε ανεξάρτητο πάροχο τη δημιουργία πλατφόρμας για την παρακολούθηση της διακίνησης των φαρμάκων και την ενημέρωση γιατρών και πολιτών για ποια φάρμακα βρίσκονται σε έλλειψη.
Η πλατφόρμα αυτή ξεκίνησε να λειτουργεί και περιμένουμε από το υπουργείο να μας δώσει στοιχεία για την κατάσταση που διαμορφώνεται τώρα στην αγορά σε σχέση με το παρελθόν».
Πως επηρεάζει το σημερινό (κλειστό) σύστημα προϋπολογισμού υγείας την ποιότητα εξυπηρέτησης των Ελλήνων ασθενών;
«Στη χώρα μας, ο φαρμακευτικός κλάδος αντιμετωπίζει σύνθετες προκλήσεις, καθώς αφενός συνεχίζεται η υποχρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης και αφετέρου δεν λαμβάνονται άμεσα μέτρα συγκράτησης της υπέρβασής της.
Αποτέλεσμα είναι η ανεξέλεγκτη υπερφορολόγηση των φαρμακευτικών επιχειρήσεων και η αύξηση της συμμετοχής των ασθενών.
Συγκεκριμένα, το 2023 εκτιμάται ότι οι υποχρεωτικές επιστροφές των εταιρειών θα ξεπεράσουν για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά τη συνεισφορά της Πολιτείας, και μάλιστα κατά 800 εκατ. ευρώ, φτάνοντας συνολικά τα 3,6 δισ. ευρώ.
Το 2022, οι επιστροφές της βιομηχανίας ήταν κατά 700 εκατ. ευρώ υψηλότερες σε σύγκριση με το 2021.
Αυτό είναι ένα μη βιώσιμο Ευρωπαϊκό ρεκόρ που έχει οδηγήσει σε δυσχερή θέση τη φαρμακευτική βιομηχανία.
Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί ένα τεράστιο κενό:
Το 2012 η συνολική δαπάνη ήταν €4,3 δισ., με συμμετοχή της Πολιτείας €3,6 δις.
Το 2023 προβλέπεται ότι θα φτάσει τα €7,1 δισ., με τη συμμετοχή της Πολιτείας να είναι μόλις €2,8 δις.
Δηλαδή, ενώ η αγορά αυξήθηκε κατά 65% σε 11 χρόνια, η δημόσια χρηματοδότηση μειώθηκε κατά 22%.
Παράλληλα, όμως, το σύστημα υγείας στην Ελλάδα αντιμετωπίζει σήμερα πρωτόγνωρες προκλήσεις, λόγω των δημογραφικών χαρακτηριστικών της χώρας μας:
Η συνεχής γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση των χρονίως πασχόντων, οι περιορισμένοι πόροι στην πρόληψη, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, αλλά και απειλές, όπως η μικροβιακή αντοχή και η κλιματική αλλαγή, οδηγούν στην αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας και (νέες) θεραπείες.
Δεν συνοδεύεται όμως, από αντίστοιχη αύξηση της δημόσιας επένδυσης στο φάρμακο.
Το σημερινό σύστημα υγείας δεν είναι βιώσιμο και το κυριότερο έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες.
Γενικότερα, υπάρχουν σημαντικές ανισότητες στην πρόσβαση των ασθενών σε νέες θεραπείες από χώρα σε χώρα, για παράδειγμα οι ασθενείς στη Γερμανία αναμένουν περίπου 128 μέρες για να αποκτήσουν πρόσβαση σε νέα φάρμακα, στην Ελλάδα 674 μέρες, ενώ στη Ρουμανία 918 ημέρες και στη Μάλτα 1351 ημέρες (στοιχεία 2021).
Από τις 168 θεραπείες που πήραν έγκριση μεταξύ 2018-2021 από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκου (ΕΜΑ), μόλις οι 40 κυκλοφορούν ευρέως στην Ελλάδα».
Ποιοι οι κίνδυνοι αν αυτό συνεχιστεί στο μέλλον και ποιες οι προτεινόμενες λύσεις (η θέση του ΣΦΕΕ);
«Εδώ και χρόνια εφαρμόζεται μια πολιτική που ωθεί εκτός αγοράς τα παλαιότερα, καταξιωμένα φάρμακα και αποτρέπει την είσοδο των νέων καινοτόμων φαρμάκων στην αγορά και συνεπώς από τη διάθεση των γιατρών και των ασθενών.
Εάν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση κινδυνεύει το ίδιο το σύστημα δημόσιας υγείας, οι Έλληνες ασθενείς και οι ίδια η βιωσιμότητα των φαρμακευτικών εταιρειών.
Το κυριότερο όμως πρέπει να διασφαλιστεί η πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών και στις καθιερωμένες αλλά και στις νέες, καινοτόμες θεραπείες.
Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την υιοθέτηση μιας ασθενοκεντρικής βιώσιμης φαρμακευτικής πολιτικής που θα περιλαμβάνει:
Σταδιακή αλλά ουσιαστική αύξηση της δημόσιας επένδυσης στο φάρμακο και ταυτόχρονα, συγκράτηση του ρυθμού αύξησης της δαπάνης με έλεγχο της συνταγογράφησης με εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων και δημιουργία μητρώων ασθενών, ψηφιοποίηση όλων των πράξεων που εκτελούνται στον τομέα της υγείας, διαλειτουργικότητα των διαφόρων ηλεκτρονικών συστημάτων, αύξηση της διείσδυσης των γενοσήμων, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για την εισαγωγή νέων πιο ακριβών θεραπειών, αλλά και ταχύτερες διαδικασίες έγκρισης και αποζημίωσης νέων φαρμάκων, καθώς και υιοθέτησης νέων μοντέλων αξιολόγησης και αποζημίωσης των νέων θεραπειών».
Ο κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου εργάζεται για περισσότερα από 29 έτη στη Novo Nordisk και είναι Γενικός Διευθυντής της τα τελευταία 18 χρόνια.
Είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) και συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο του ΣΦΕΕ από το 2013.
Από τον δημοσιογράφο Γιάννη Κοντογεώργo
