Σε αυτήν την εποχή της ψηφιακής επανάστασης στην υγειονομική περίθαλψη, η παραδοσιακή σχέση γιατρού-ασθενούς υφίσταται σημαντικό μετασχηματισμό. Τα ψηφιακά εργαλεία, συμπεριλαμβανομένης της τηλεϊατρικής, των ηλεκτρονικών αρχείων υγείας , της διαγνωστικής που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη και διαφόρων εφαρμογών ελέγχου φυσικής κατάστασης, αναδιαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι ασθενείς και οι κλινικοί γιατροί αλληλοεπιδρούν και διαχειρίζονται την υγεία από κοινού.
Ενώ αυτές οι καινοτομίες σίγουρα παρέχουν αποτελεσματικότητα και προσβασιμότητα, παρουσιάζουν επίσης σημαντικές προκλήσεις στις θεμελιώδεις πτυχές της ιατρικής πρακτικής που είναι η εμπιστοσύνη, η ενσυναίσθηση και η ανθρώπινη σύνδεση. Ως πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης, πρέπει να εξετάσετε προσεκτικά τις αλλαγές που συμβαίνουν μπροστά σας και να μάθετε καλύτερα πώς να διατηρήσετε και να ενισχύσετε αυτή τη σχέση με τους ασθενείς σας εν μέσω αυτής της ψηφιακής επανάστασης.
Σχέση γιατρού – ασθενούς
Όπως πολλοί από εσάς γνωρίζετε, η σχέση γιατρού-ασθενούς βασίζεται σε αλληλεπιδράσεις πρόσωπο με πρόσωπο που ενσωματώνονται στην κοινή λήψη αποφάσεων, την ενσυναίσθηση και την εμπιστοσύνη. Είναι μια συνεργασία που βασίζεται τόσο σε λεκτικά όσο και σε μη λεκτικά μηνύματα, και στην συμπονετική επικοινωνία που είναι το σήμα κατατεθέν του επαγγέλματος κατά τη φυσική εξέταση! Αυτός ο δεσμός μεταξύ κλινικού γιατρού και ασθενούς είναι απαραίτητος όχι μόνο για την αποτελεσματική παροχή υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και για το πόσο επηρεάζει τη συμμόρφωση στη θεραπεία και τα θεραπευτικά αποτελέσματα. Με την άνοδο των ψηφιακών εργαλείων υγείας, αυτή η σχέση εξελίσσεται.
Σήμερα βλέπουμε ότι ενώ η τηλεϊατρική, τα ηλεκτρονικά αρχεία και οι εφαρμογές υγείας έχουν αυξημένη πρόσβαση και ευκολία, κινδυνεύουν επίσης να αποπροσωποποιήσουν τη φροντίδα της φυσικής επαφής. Οι εξετάσεις που ιστορικά προορίζονταν για τον χώρο εξέτασης στο φυσικό ιατρείο, μπορούν πλέον να πραγματοποιούνται στην άνεση του σπιτιού ενός ασθενούς, ενισχυμένες με μια σειρά από εξετάσεις “self testing”, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, των μετρητών γλυκόζης αίματος και αρτηριακής πίεσης, ακόμη και εξετάσεων που γίνονται σε εξωτερικά διαγνωστικά κέντρα. Αυτό εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα: Συμπληρώνει ή θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη σύνδεση μεταξύ ιατρού και ασθενούς που είναι κεντρικής σημασίας για την ιατρική;
Τι κερδίζω από τις ψηφιακές τεχνολογίες;
Τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες και η ευκολία είναι αναμφισβήτητα. Η τηλεϊατρική, για παράδειγμα, έχει καταρρίψει τα γεωγραφικά, χρονικά και γλωσσικά εμπόδια, επιτρέποντας σε εκατομμύρια ασθενείς να έχουν εύκολη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη. Η πανδημία COVID-19 ήταν μια εξαιρετική απόδειξη του πώς οι εικονικές επισκέψεις βοήθησαν στη διατήρηση της συνέχειας της φροντίδας, ακόμη και κατά τη διάρκεια των lock downs. Επιπλέον, τα ψηφιακά εργαλεία παρέχουν στους ασθενείς πρόσβαση σε έναν πλούτο πληροφοριών για την υγεία, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο στη διαχείριση της υγείας τους. Φορητές συσκευές όπως η πάντα δημοφιλής Συνεχής Συσκευή Παρακολούθησης Γλυκόζης (CGM), έχουν επιτρέψει στους ασθενείς να παρακολουθούν την πρόοδο της υγείας τους σε πραγματικό χρόνο, δίνοντας στους κλινικούς γιατρούς καλύτερες ευκαιρίες για εξατομίκευση της υγειονομικής περίθαλψης.
Ωστόσο, παράλληλα με αυτά τα οφέλη, προκύπτουν σημαντικές προκλήσεις που απειλούν την ουσιαστική ανθρώπινη σύνδεση στην ιατρική. Πρώτον, η αποπροσωποποίηση της φροντίδας αποτελεί πιεστική ανησυχία, επειδή οι εικονικές αλληλεπιδράσεις συχνά στερούνται της ζεστασιάς και της λεπτής επικοινωνίας που συναντώνται στις προσωπικές επισκέψεις. Τα μη λεκτικά σημάδια επικοινωνίας όπως η οπτική επαφή, η γλώσσα του σώματος και η αφή, μπορεί να μειωθούν ή να χαθούν εντελώς. Δεύτερον, καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, αυξάνεται η πιθανότητα υπερφόρτωσης πληροφοριών, παρερμηνείας και αυξημένου άγχους για τους ασθενείς. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με συσκευές παρακολούθησης υγείας, μπορούν να συνδέσουν τα δεδομένα τους σε πραγματικό χρόνο στον ιστό για να κάνουν αυτοδιάγνωση και να τα διαχειριστούν, όλα αυτά πιθανώς με το να τους λείπουν οι ιατρικές γνώσεις για να αξιολογήσουν κλινικά σημαντικές τάσεις. Επιπλέον, τώρα με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης, αυτές οι ίδιες αναζητήσεις μπορούν να παρέχουν ένα μπαράζ απαντήσεων που προέρχονται από χιλιάδες επιστημονικά άρθρα, ιστολόγια και ιστοσελίδες, μερικές από τις οποίες δεν είναι ούτε ακριβείς ούτε χρήσιμες.
Προκλήσεις
Αυτές οι προκλήσεις επιδεινώνονται από ένα πολιτισμικό και γενεαλογικό χάσμα μεταξύ των νεότερων και των παλαιότερων γιατρών που ασκούν σήμερα το επάγγελμα, ιδίως σε εξωτερικούς ασθενείς. Από τους γιατρούς που προσφέρουν μια τεχνολογικά προηγμένη πρακτική έως τους γιατρούς που εξακολουθούν να προτιμούν τους «παλιούς τρόπους», η ποικιλία είναι το «κλειδί» όσον αφορά την εξωνοσοκομειακή ιατρική. Πολλοί μεγαλύτεροι σε ηλικία γιατροί, οι οποίοι μπορεί να είναι λιγότερο εξοικειωμένοι ή να μην αισθάνονται άνετα με τα νέα ψηφιακά εργαλεία, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ενσωμάτωση της τεχνολογίας στις πρακτικές τους. Αυτό το χάσμα στον τρόπο παροχής της υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να δημιουργήσει διακυμάνσεις στην ποιότητα της ιατρικής φροντίδας.
Οι ασθενείς που είναι συνηθισμένοι σε ψηφιακές πλατφόρμες υγείας μπορεί να αισθάνονται απογοητευμένοι ή ότι υποεξυπηρετούμενοι όταν οι πάροχοι τους δεν έχουν τεχνολογική επάρκεια. Έχουμε περιπτώσεις ασθενών που είναι απογοητευμένοι από το γεγονός ότι οι γιατροί τους χρησιμοποιούν τα Ηλεκτρονικά Αρχεία Υγείας τους αλλά ποτέ δεν απαντούν σε ερωτήσεις τους στο διαδίκτυο. Επιπλέον, ορισμένοι κλινικοί γιατροί μπορεί να θεωρούν τα ψηφιακά εργαλεία ως απρόσωπα ή ότι διαταράσσουν τους καθιερωμένους τρόπους εργασίας τους, διευρύνοντας περαιτέρω το χάσμα.
Ήδη, αυτό το χάσμα γίνεται πιο εμφανές, με ορισμένους ασθενείς να αναζητούν ενεργά γιατρούς που μπορούν να παρέχουν τεχνολογικά υποβοηθούμενη φροντίδα. Εξέχοντες ιστότοποι πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη έχουν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν σχετικά φίλτρα που βασίζονται στην τεχνολογία για να ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες των πελατών τους. Από την άλλη πλευρά, καθώς το τοπίο της υγειονομικής περίθαλψης ωθείται προς το μέλλον, οι νεότεροι και πιο τεχνολογικά καταρτισμένοι κλινικοί γιατροί και το προσωπικό υποστήριξης τους, δημιουργούν ένα εντελώς νέο πρόβλημα.
Δεν έχουν όλοι οι ασθενείς ίση πρόσβαση στην ψηφιακή τεχνολογία ή στις απαραίτητες δεξιότητες για να πλοηγηθούν σε αυτές τις πλατφόρμες, κάτι που μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω τις υπάρχουσες ανισότητες στην υγεία. Οι ευάλωτοι κοινωνικοοικονομικοί πληθυσμοί μπορεί να μείνουν πίσω, ανίκανοι να επωφεληθούν πλήρως από τις ανέσεις ή τις γνώσεις που προσφέρουν οι καινοτομίες στην ψηφιακή υγεία. Αν και απέχουμε πολύ από ένα πλήρως ψηφιοποιημένο μοντέλο παροχής υγειονομικής περίθαλψης, αυτά τα αντίθετα σημεία απαιτούν εξέταση.
Παρόλο αυτές τις προκλήσεις, η δυνατότητα της τεχνολογίας να ενισχύσει τη σχέση γιατρού-ασθενούς παραμένει πολλά υποσχόμενη. Η απάντηση έγκειται στην ενσωμάτωση των ψηφιακών εργαλείων με τρόπο που να υποστηρίζουν αντί να αντικαθιστούν την ανθρώπινη σύνδεση. Η ενσυναίσθηση και η αποτελεσματική επικοινωνία, που είναι ζωτικής σημασίας στις προσωπικές επισκέψεις, αποκτούν πρωταρχική σημασία σε αντίθεση με τα εικονικά περιβάλλοντα, όπου αυτά τα στοιχεία μπορεί να είναι λιγότερο εμφανή. Οι κλινικοί γιατροί πρέπει να εκπαιδευτούν να χτίζουν σχέση ακούγοντας ενεργά και εκφράζοντας ενσυναίσθηση, ακόμη και όταν απουσιάζει η φυσική παρουσία. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα ξεκινώντας αυτή τη ζωτικής σημασίας εκπαίδευση στην ιατρική σχολή, όπου η νεότερη γενιά γιατρών συμμετέχει ήδη σε αυτήν την ψηφιακή επανάσταση. Οι μελλοντικοί γιατροί πρέπει να είναι ικανοί όχι μόνο στις κλινικές δεξιότητες αλλά και στην ψηφιακή επικοινωνία και στις ηθικές της παραμέτρους.
Take home message
Τελικά, η ψηφιακή εξέλιξη της ιατρικής δεν απαιτεί να επιλέξουμε μεταξύ τεχνολογίας και ανθρώπινης σύνδεσης. Αντίθετα, απαιτεί να μάθετε να τα εξισορροπείτε. Καθώς τα ψηφιακά εργαλεία ενσωματώνονται περαιτέρω στην καθημερινή κλινική πρακτική, δεν πρέπει να ξεχνάτε τις βασικές αξίες που καθορίζουν την καριέρα σας: εμπιστοσύνη, ενσυναίσθηση και ανθρώπινη σύνδεση. Καθώς προχωράτε στην ιατρική καριέρα σας, δεν αρκεί απλώς να υιοθετήσετε νέες τεχνολογίες. Πρέπει να εξετάσετε πώς αυτές συμβάλλουν στην ενίσχυση της σχέσης γιατρού-ασθενούς αντί να τη διαβρώνουν,. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα πιο συμπεριληπτικό και ανταποκρινόμενο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης που διατηρεί τις αξίες του αρχαίου επαγγέλματός σας, ακόμη και σε ένα νέο «υβριδικό» μοντέλο.
