Η οστική μάζα και η οστική πυκνότητα αποτελούν έννοιες που περιγράφουν το βάρος του σκελετού μας και την περιεκτικότητα των οστών μας σε ασβέστιο και άλλα μέταλλα.
Όσο υψηλότερες είναι η οστική μάζα και η οστική πυκνότητα τόσο πιο ανθεκτικά θεωρούνται τα οστά μας.
Η χαμηλή οστική μάζα και οστική πυκνότητα συνήθως κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την εκδήλωση οστεοπενίας ή οστεοπόρωσης.
Ο κύκλος ζωής των οστών
Τα οστά διαθέτουν το δικό τους κύκλο ζωής και μεταβολισμού. Έχουν έναν συγκεκριμένο ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσονται, ζουν και αποβιώνουν. Στις γυναίκες, ο κύκλος αυτός καθορίζεται από τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη.
Τα οιστρογόνα ελέγχουν τη λειτουργία των οστεοκλαστών (κύτταρα που αποδομούν το παλαιό οστό), ενώ η προγεστερόνη ελέγχει τους οστεοβλάστες (κύτταρα που «χτίζουν» καινούργιο οστό).
Επομένως, η προγεστερόνη συμβάλλει στην ανάπτυξη νέου οστού, ενώ τα οιστρογόνα αποδομούν το γερασμένο οστικό ιστό, έως ότου διαμορφωθεί εκ νέου φρέσκο οστό, στον επόμενο εμμηνορρυσιακό κύκλο.
Η πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων και της προγεστερόνης πυροδοτεί τη σταδιακή ελάττωση της οστικής μάζας και ακολούθως την γήρανση των οστών.
Στις γυναίκες, τα προβλήματα αυτά εκδηλώνονται συνήθως μετά την εμμηνόπαυση, όπου μειώνονται τα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης.
Χαμηλή οστική μάζα μπορεί να εμφανίσουν και γυναίκες πριν από την εμμηνόπαυση, εξαιτίας γενετικών παραγόντων, σωματότυπου ή/και όταν συνυπάρχουν νοσήματα ή κάνουν λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν την οστική μάζα (πρωτοπαθής οστεοπενία / οστεοπόρωση).
Οστεοπενία
Η Οστεοπενία παρουσιάζεται ως απόρροια της μειωμένης οστικής πυκνότητας και δεν είναι νόσος.
Εντούτοις, λειτουργεί ως προθάλαμος της οστεοπόρωσης, όταν δε δοθεί εγκαίρως κάποια θεραπευτική αγωγή.
Οστεοπόρωση
Όταν απορροφάται από τον οργανισμό μεγαλύτερη ποσότητα οστού σε σχέση με αυτήν που δημιουργείται, τότε επέρχεται απώλεια οστικής μάζας και εν τέλει οστεοπόρωση.
Πρόκειται για μία «ύπουλη» νόσο, διότι συνήθως δεν παρατηρούνται συμπτώματα, έως ότου εμφανιστεί το πρώτο κάταγμα.
Τα μόνα προειδοποιητικά σημάδια που θα μπορούσαν να μας θορυβήσουν είναι ο έντονος πόνος που μπορεί να παρουσιαστεί ακόμη και με τον πιο ανεπαίσθητο τραυματισμό.
Ο πόνος αυτός επιδεινώνεται, όταν το άτομο κινείται και εξασθενεί, όταν βρίσκεται σε ξαπλωτή θέση.
Επιπλέον, η απώλεια ύψους, με την πάροδο της ηλικίας, αποτελεί μία ένδειξη αδύναμων οστών.
Παράγοντες κινδύνου
Για την Οστεοπόρωση ευθύνεται κατά κύριο λόγο η μείωση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, όταν επέρχεται η οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως στις γυναίκες.
Επιπλέον επιβαρυντικοί παράγοντες θεωρούνται η κληρονομική προδιάθεση, η μεγάλη ηλικία, το κάπνισμα, η ανεπαρκής σωματική άσκηση, το χαμηλό σωματικό βάρος, η ελλιπής πρόσληψη ασβεστίου, η παρατεταμένη ακινητοποίηση, η καθυστερημένη εμμηναρχή στις γυναίκες, ο υπογοναδισμός στους άνδρες και ορισμένες ασθένειες, όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης, η νόσος Cushing, η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, το πολλαπλό μυέλωμα, το Σύνδρομο δυσαπορρόφησης και η Δρεπανοκυτταρική αναιμία.
Επιπλέον, ενοχοποιείται η μακροχρόνια λήψη κορτικοειδών, γλυκοκορτικοειδών, αντισπασμωδικών, μεθοτρεξάτης και φαρμάκων που χορηγούνται ως θεραπεία υποκατάστασης για τις διαταραχές θυρεοειδούς αδένα.
Πρόληψη της οστεοπόρωσης
Το βασικότερο όλων που συμβάλλει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι η διαμόρφωση ανθεκτικών οστών στην παιδική και εφηβική ηλικία, η οποία δύναται να αποτελέσει τη βάση της πρόληψης της οστεοπόρωσης σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Συνιστάται, λοιπόν, η αυξημένη πρόσληψη ασβεστίου και Βιταμίνης D, μέσα από τη διατροφή, η διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα, η καθημερινή ελαφριάς μορφής σωματική άσκηση και η διακοπή του καπνίσματος.
Επίσης, βοηθάει σημαντικά η ρύθμιση των ορμονικών επιπέδων σε καταστάσεις πρώιμης εμμηνόπαυσης ή αμηνόρροιας επί μακρόν χρονικό διάστημα.
Διάγνωση της Οστεοπόρωσης
H μέτρηση της οστικής πυκνότητας προσδιορίζει τις τιμές της οστικής μάζας των υπό μελέτη οστών.
Η μέθοδος με τη χρήση «δέσμης φωτονίων διπλής ενέργειας» (dual energy x-ray absorsiometry – DΕXA) αποτελεί μία σύντομη χρονικά διαγνωστική μέθοδο κατά την οποία οι μετρήσεις διενεργούνται στη σπονδυλική στήλη ή/και στα ισχία με τη χρήση ακτίνων Χ, ενώ το άτομο που εξετάζεται απορροφά ελάχιστη ακτινοβολία.
Έπεται η σύγκριση της τιμής του εξεταζόμενου με εκείνη ενός υγιούς νεαρού ενήλικα και εκφράζεται αριθμητικά με ποσοστιαίες μονάδες.
Βάσει των αποτελεσμάτων, οστεοπενία εκδηλώνει όποιος παρουσιάζει τιμές -1,5 έως -2,5 και οστεοπόρωση εκείνος που έχει τιμές κάτω του -2,5.
Όταν οι τιμές κυμαίνονται πιο χαμηλά από -3.5, τότε μιλάμε για βαριά ή προχωρημένη οστεοπόρωση.
Ωστόσο, χρειάζεται να διενεργηθούν περαιτέρω εξετάσεις και εργαστηριακός έλεγχος, στον οποίο συμπεριλαμβάνονται αιματολογικές, βιοχημικές και ορμονικές εξετάσεις.
Οι μηχανισμοί ανάπλασης των οστών
Η οστεοπόρωση είναι μία διαδικασία που μπορεί να προβλεφθεί ή να αντιστραφεί με ανάλογες στοχευμένες θεραπείες και προπάντων με φυσικό τρόπο.
Το κλειδί για τους μηχανισμούς ανάπλασης των οστών βρίσκεται στην εξάλειψη των αιτιών που προκαλούν την οστεοπόρωση και στη λεπτομερειακή ανίχνευση και θεραπεία.
Η λύση εντοπίζεται στη σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση, η οποία περιλαμβάνει τη λήψη ενός πλήρους ιατρικού ιστορικού και την εφαρμογή εξατομικευμένων βιοχημικών, ορμονικών, απεικονιστικών και μεταβολικών εξετάσεων.
Βάσει των διαγνωστικών ευρημάτων, εκπονείται από τον αρμόδιο ιατρό η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, η οποία προσαρμόζεται στις εξατομικευμένες βιοχημικές ανάγκες του ασθενούς.
Οι αγωγές αυτές αντιμετωπίζουν τις ελλείψεις που εντοπίζονται σε επίπεδο κυττάρου και αποκαθιστούν την ορμονική και κυτταρική ισορροπία του οργανισμού.
Υπάρχουν πολλαπλά θεραπευτικά σχήματα, τα οποία συνήθως περιλαμβάνουν θεραπείες ορμονικής αποκατάστασης με Φυσικές «Βιομιμητικές» ορμόνες, θεραπείες Μικρο-και Μακροθρεπτικών συστατικών και Μοριακή διατροφή.
Με τις μεθόδους αυτές, ευνοούνται οι μηχανισμοί ανάπλασης των οστών και σταδιακά αναστρέφεται η υπάρχουσα οστεοπενία και οστεοπόρωση.
Συνεπώς, ενισχύεται η ποιότητα ζωής, προάγεται η υγεία των πασχόντων και αντιμετωπίζεται η οστεοπόρωση, έχοντας ταυτόχρονα επανέλθει η βιοχημική και δομική ισορροπία του οργανισμού.
Η θεραπευτική αυτή προσέγγιση προσαρμόζεται εκ νέου, με γνώμονα τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ασθενούς.
Η διάρκεια της θεραπευτικής αγωγής δεν περιορίζεται χρονικά. Δεν υπάρχει καμία αντένδειξη και ταυτόχρονα παρέχεται αντικαρκινική προστασία.
Dr. Κυριάκος Τίγκας, M.D.
Χειρουργός Γυναικολόγος – Μαιευτήρας
Εξειδίκευση σε: Λειτουργική, Προληπτική, Αντιγηραντική Ιατρική,
Ορμονική Αποκατάσταση γυναικών με Βιομιμητικές Ορμόνες,
Χειρουργική Γυναικολογική Ογκολογία, Χειρουργική Μαστού.
Site: https://bit.ly/3wcScPm
Facebook: https://bit.ly/2TIfKNB
Instagram: https://bit.ly/3xeA9Zn
References:
1. “Handout on Health: Osteoporosis”. NIAMS. August 2014. Archived from the original on 18 May 2015. Retrieved 16 May 2015.
2. WHO Scientific Group on the Prevention and Management of Osteoporosis (2000 : Geneva, Switzerland) (2003). Prevention and management of osteoporosis : report of a WHO scientific group (PDF). pp. 7, 31.
3. Wells GA, Cranney A, Peterson J, Boucher M, Shea B, Robinson V, Coyle D, Tugwell P (January 2008). “Alendronate for the primary and secondary prevention of osteoporotic fractures in postmenopausal women”. The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD001155.
4. Wells G, Cranney A, Peterson J, Boucher M, Shea B, Robinson V, Coyle D, Tugwell P (January 2008). “Risedronate for the primary and secondary prevention of osteoporotic fractures in postmenopausal women”. The Cochrane Database of Systematic Reviews (1): CD004523.
5. U.S. Preventive Services Task Force (March 2011). “Screening for osteoporosis: U.S. preventive services task force recommendation statement”. Annals of Internal Medicine. 154 (5): 356–64.
6. Wade SW, Strader C, Fitzpatrick LA, Anthony MS, O’Malley CD (2014). “Estimating prevalence of osteoporosis: examples from industrialized countries”. Archives of Osteoporosis. 9 (1): 182.
7. Old JL, Calvert M (2004). “Vertebral compression fractures in the elderly”. American Family Physician. 69 (1): 111–16.
8. Sinnesael M, Boonen S, Claessens F, Gielen E, Vanderschueren D (2011). “Testosterone and the male skeleton: a dual mode of action”. Journal of Osteoporosis. 2011: 1–7.
{module title=”Υπογραφή”}
