Η ενσυναίσθηση του πόνου των άλλων, είναι μια από τις πιο ανθρώπινες εκφράσεις στη ζωή.
Για να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση, όπως κάθε άλλο συναίσθημα, χρειάζεται χρόνο και χώρο και στα επαγγέλματα υγείας -και κατά συνέπεια στην ιατρική-, αυτό το αξίωμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό.
Ακόμη και στην εποχή πριν από τη σύγχρονη ιατρική, οι άνθρωποι έμπαιναν στον πειρασμό να προσπαθήσουν να θεραπεύσουν τον πόνο των συνανθρώπων τους από ασθένειες για τις οποίες γνώριζαν ελάχιστα και δεν είχαν καμία ουσιαστική θεραπεία να προσφέρουν.
Ωστόσο, η ιατρική ως επάγγελμα υπήρχε κυρίως για να παρέχει ελπίδα και χρησίμευε ως έδαφος για θρησκευτικές τελετουργίες, ώστε οι άνθρωποι να αναζητήσουν ίαση μέσα από αυτές και να καταστήσουν τον θάνατο ως κάτι ιερό.
Έπειτα, ήρθε η εποχή της σύγχρονης ιατρικής.
Από την εφεύρεση του μικροσκοπίου, την ανακάλυψη των αντιβιοτικών και της ινσουλίνης -που μετέτρεψε τη θανατική καταδίκη του διαβήτη τύπου 1 σε χρόνια πάθηση-, τις χειρουργικές εξελίξεις -που μετέτρεψαν σε επεμβάσιμες πολλές περιοχές του ανθρώπινου σώματος, τη χειραγώγηση της καρδιάς μέσω bypass, αλλαγής βαλβίδας κ.ά.
Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής της σύγχρονης ιατρικής, υπήρξαν διάφορα κύματα νέων παθολογιών, από χρόνιες μη μεταδοτικές νόσους έως οξείες λοιμώξεις.
Ωστόσο, αργά ή γρήγορα, οι άνθρωποι είτε τις θεράπευσαν είτε τις έθεσαν υπό έλεγχο και τις χαρακτήρισαν ως «διαχειρίσιμες παθολογίες».
Έως και σήμερα, η ιατρική επιστήμη συνεχίζει να επιδιώκει να αψηφήσει τον θάνατο μέσω των ανακαλύψεων νέων γνώσεων και θεραπειών.
Όμως, με αυτόν τον τρόπο, ένας βασικός κρίκος εξασθενεί σταδιακά, όλο και περισσότερο.
Χάθηκε η ενσυναίσθηση.
Ίσως είναι οι επιστημονικές εξελίξεις που οδήγησαν σε αυτό.
Τότε οι άνθρωποι δεν είχαν πολλά να προσφέρουν εκτός από ενσυναίσθηση, ενώ τώρα υπάρχουν απεριόριστοι πόροι, αλλά όχι πολλή ενσυναίσθηση.
Πώς άραγε συμβαίνει ένας άνθρωπος να χάνει ένα τόσο βασικό χαρακτηριστικό και τελικά να χάνει ένα σημαντικό μέρος του κεντρικού του ρόλου, σε ένα από τα πιο ανθρώπινα επαγγέλματα;
Για να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση, χρειάζεται χρόνο και χώρο.
Οι άνθρωποι δεσμεύονται σε αυτές τις δύο διαστάσεις.
Όλες οι ανθρώπινες προσπάθειες γίνονται σε μια συγκεκριμένη στιγμή και σε ένα συγκεκριμένο μέρος.
Στην προσπάθεια να νικηθεί ο θάνατος και, φυσικά, να αμοίβεται καλά η διαδικασία του θεραπεύειν, δημιουργήθηκαν πιο εντυπωσιακοί και καλύτεροι χώροι ως σημεία περίθαλψης, αλλά σχεδόν εξαλείφθηκε ο διαθέσιμος χρόνος για την αλληλεπίδραση ανθρώπου με άνθρωπο.
Δηλαδή η αλληλεπίδραση του γιατρού με τον ασθενή, εκεί όπου η ενσυναίσθηση εκφράζεται.
Η πρακτική της σύγχρονης ιατρικής γίνεται καθημερινά πιο περίπλοκη από ποτέ.
Τα δεδομένα που σχετίζονται με τον ασθενή και που καθορίζουν τη διάγνωση και τις θεραπείες συνδυάζονται με μία επιθυμία:
Η διάγνωση και η δράση της παρέμβασης να συμπτύσσονται σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
Η επιστήμη της ιατρικής έχει γίνει και η ίδια μια επιχείρηση.
Είναι όμως ο σωστός τρόπος άσκησης της ιατρικής σήμερα;
Έχει ήδη ξεπεραστεί το σημείο χωρίς επιστροφή για να ενσωματωθεί εκ νέου η ενσυναίσθηση και να αλλάξουν οι προσδοκίες των ασθενών;
Το τρέχον φαινόμενο της εξουθένωσης των γιατρών και η αυτοαναφερόμενη ηθική βλάβη έχουν τις ρίζες τους εν μέρει στην αδυναμία έκφρασης ενσυναίσθησης.
Ως επαγγελματίες υγείας, όλοι θέλουν να διαθέτουν ενσυναίσθηση, αλλά το θέμα είναι ο χρόνος και ο χώρος.
Προκειμένου να βελτιωθούν τα αποτελέσματα των ασθενών και η εξουθένωση των γιατρών, θα πρέπει να υπάρχει μια «χρόνια ευκαιρία» για ενσυναίσθηση.
Προκειμένου η ενσυναίσθηση να πάρει το μπροστινό κάθισμα, μερικά άλλα πράγματα θα πρέπει έρθουν σε δεύτερη μοίρα.
Η υγειονομική περίθαλψη χρειάζεται χώρους όπως νοσοκομεία, κλινικές, κέντρα υγείας, εγκαταστάσεις αποκατάστασης, γηροκομεία κ.λπ. που να είναι αξιοπρεπείς και κατάλληλοι, αλλά όχι απαραίτητα πολυτελείς.
Οι ασθενείς θα βιώσουν ένα υψηλότερο επίπεδο ενσυναίσθησης από μια ποιοτική, ανθρώπινη αλληλεπίδραση και όχι από έναν ακριβό, κρεμασμένο πίνακα στον τοίχο.
Η τεχνολογία και τα μεγάλα δεδομένα που κάποτε “έκλεβαν” τον δια ζώσης χρόνο με τους ασθενείς, τώρα αναδιοργανώνονται και εξελίσσονται.
Πλέον, όλα τα δεδομένα είναι εφικτό να είναι μπροστά σας ακόμη καν πριν δείτε τους ασθενείς σας, και ως εκ τούτου, μπορείτε να αφιερώσετε λίγο από τον περιορισμένο χρόνο που έχετε για να συνδεθείτε μαζί τους σε ανθρώπινο επίπεδο.
Όσο περίπλοκο κι αν είναι αυτό το ζήτημα, εκτός από το να είστε συμπονετικοί, όταν είστε δια ζώσης με τους ασθενείς είναι διαθέσιμη και οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση.
Και αφού ο στόχος είναι η θεραπεία, πρέπει όλοι οι επαγγελματίες υγείας να υπενθυμίζουν στον εαυτό τους -αλλά και τους γύρω τους- πως το να μπορείς να συμπάσχεις, σημαίνει να μπορείς να θεραπεύεις!
