Θα μπορούσε ο καρκίνος του μαστού να προληφθεί με το “χάπι της επόμενης μέρας”; Όσα αποκάλυψε νέα επιστημονική μελέτη σε γυναίκες πριν από την εμμηνόπαυση…
Ο καρκίνος του μαστού παραμένει ο πιο θανατηφόρος τύπος καρκίνου στις γυναίκες. Γι’αυτό, κάθε νέα θεραπευτική προσέγγιση που μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο έχει ιδιαίτερη σημασία.
Σε πρόσφατη μελέτη, η χορήγηση της ουλιπριστάλης (ulipristal acetate) για 12 εβδομάδες σε γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο – εξαιτίας οικογενειακού ιστορικού – συνδέθηκε με μείωση σε κυτταρικές δραστηριότητες που συνδέονται με επιθετικές μορφές καρκίνου, καθώς και αλλαγές στη δομή και τη σκληρότητα του ιστού του μαστού.
Οι ερευνητές υποθέτουν ότι αυτό θα μπορούσε να ανοίξει έναν νέο δρόμο για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού σε νεότερες γυναίκες που δεν έχουν ακόμη εισέλθει στην εμμηνόπαυση.
Η ερευνητική ομάδα διεξήγαγε τη μελέτη Breast Cancer–Anti-Progestin Prevention Study 1 (BC-APPS1) σε ένα μόνο κέντρο στο Μάντσεστερ του Ηνωμένου Βασιλείου. Στόχος τους ήταν να διαπιστώσουν εάν η αναστολή της προγεστερόνης θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης βιολογικών δεικτών που συνδέονται με τον καρκίνο του μαστού.
Στην μελέτη συμμετείχαν γυναίκες ηλικίας 25 έως 45 ετών, οι οποίες είχαν ακόμη κανονική έμμηνο ρύση και παρουσίαζαν μέτριες έως υψηλές πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού εξαιτίας του οικογενειακού τους ιστορικού.
Συνολικά, 32 γυναίκες συμμετείχαν το διάστημα 2016-2019. Κατόπιν διαλογής, 26 ξεκίνησαν θεραπεία και 24 ολοκλήρωσαν την κλινική δοκιμή.
Κάθε συμμετέχουσα λάμβανε καθημερινά ένα δισκίο 5mg ulipristal acetate για διάστημα 12 εβδομάδων, ξεκινώντας από την πρώτη μέρα της εμμήνου ρύσης. Το συγκεκριμένο φάρμακο δρα αναστέλλοντας τις επιδράσεις της προγεστερόνης.
Πριν από την έναρξη και μετά την ολοκλήρωση του 12 εβδομάδων της κλινικής δοκιμής, οι ερευνητές συνέλεξαν μικρά δείγματα ιστού του μαστού, μέσω βιοψίας με βελόνα. Τα αρχικά και τελικά δείγματα ελήφθησαν από διαφορετικό μαστό, ώστε να υπάρχει συγκριτική αξιολόγηση.
Η πρώτη βιοψία προγραμματίστηκε στο σημείο του κύκλου όπου η προγεστερόνη είναι συνήθως στα υψηλότερα επίπεδα, ώστε η ομάδα να μπορεί να δει τη μέγιστη επίδραση του φαρμάκου.
Στη συνέχεια, τα δείγματα ιστού εξετάστηκαν στο εργαστήριο με στόχο να μετρήσουν τους διαφορετικούς τύπους κυττάρων του μαστού, να εξετάσουν πόσο ενεργοί ήταν συγκεκριμένοι πληθυσμοί κυττάρων, να αναλύσουν τις αλλαγές στα γονίδια και τις πρωτεΐνες, ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με το δομικό πλαίσιο του ιστού, να υπολογίσουν πώς ήταν διατεταγμένες οι ίνες, όπως το κολλαγόνο, και την σκληρότητα του ιστού.
Εξέτασαν επίσης μαγνητικές τομογραφίες και μαστογραφίες για τυχόν αλλαγές στην πυκνότητα του μαστού, έναν γνωστό παράγοντα κινδύνου.
Το βασικό εύρημα της μελέτης περιλαμβάνει την σημαντική μείωση του πολλαπλασιασμού των κυττάρων του μαστού. Κατά μέσο όρο, πριν από τη θεραπεία το 8,2% των κυττάρων βρίσκονταν σε φάση ανάπτυξης, ενώ μετά την αγωγή το ποσοστό μειώθηκε στο 2,9%.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε η ομάδα των luminal progenitor cells (προγονικά κύτταρα του αυλού), που μειώθηκε από το 43% στο 30% των κυττάρων του μαστού, μετά την χορήγηση του φαρμάκου. Τα συγκεκριμένα κύτταρα θεωρούνται ως η αφετηρία για τις πιο επιθετικές και δύσκολα αντιμετωπίσιμες τριπλά αρνητικά μορφές καρκίνου του μαστού. Άλλοι τύποι κυττάρων παρέμειναν σχετικά αμετάβλητοι.
Οι δοκιμές κυτταρικής δραστηριότητας έδειξαν αντίστοιχα αποτελέσματα. Ο αριθμός των «μικτών» αποικιών (κύτταρα που μπορούν να εξελιχθούν σε διαφορετικούς τύπους) μειώθηκε από 70% σε 55%. Παράλληλα, η ικανότητα σχηματισμού μαστοσφαιρών μειώθηκε κατά περίπου στο μισό.
Οι αναλύσεις των γονιδίων και των πρωτεϊνών έδειξαν ότι το φάρμακο φάνηκε να αλλάζει τη δραστηριότητα των κυττάρων που ανταποκρίνονται στη προγεστερόνη και να μειώνει τη παραγωγή βασικών πρωτεϊνών κολλαγόνου, ιδιαίτερα του κολλαγόνου IV, που συμβάλλουν στη δομή του ιστού του μαστού.
Αυτό το εύρημα είναι σημαντικό, καθώς η διάταξη του κολλαγόνου επηρεάζει τη σκληρότητα και την πυκνότητα του μαστού, παράγοντες που συνδέονται με τον κίνδυνο καρκίνου.
Οι φυσικές μετρήσεις επιβεβαίωσαν τις αλλαγές: η διάταξη των ινών του κολλαγόνου είχε μεταβληθεί και ο ιστός του μαστού εμφανίστηκε πιο μαλακός μετά την αγωγή.
Η μείωση της δραστηριότητας των προγονικών κυττάρων υψηλού κινδύνου ήταν μεγαλύτερη στις γυναίκες που είχαν πιο πυκνό μαστό, γεγονός που υποδηλώνει ότι εκείνες μπορεί να επωφεληθούν περισσότερο από την συγκεκριμένη προσέγγιση.
Τα εργαστηριακά πειράματα φάνηκαν να επιβεβαιώνουν αυτά τα ευρήματα. Όταν ανθρώπινα κύτταρα μαστού καλλιεργήθηκαν σε “σκληρά” περιβάλλοντα, οι επιδράσεις της προγεστερόνης στα προγονικά κύτταρα ήταν ισχυρότερες.
Η χορήγηση του ulipristal acetate, αλλά και ενός άλλου αντι-προγεστερονικού φαρμάκου ανέστρεψε αυτή την διαδικασία, διακόπτοντας τον κύκλο μεταξύ της σκληρότητας του ιστού, της δραστηριότητας της προγεστερόνης και της ανάπτυξης προγονικών κυττάρων.
Συνολικά, η λήψη του ulipristal acetate για 12 εβδομάδες φάνηκε να οδηγεί σε μείωση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού, μείωση του αριθμού των υψηλού κινδύνου κυττάρων του μαστού και τροποποίηση της δομής των ιστών με τρόπους που σχετίζονται με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου, χωρίς σοβαρές παρενέργειες.
Η επιστημονική μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.
