Η ιατρική πράξη δεν είναι πλέον μια θέση άσκησης ή επιβολής ισχύος από μέρους του γιατρού, αλλά μια σχέση αμοιβαία ή ισοδύναμη γιατρού και ασθενή.
Η πληροφόρηση του ασθενή έχει εξέχουσα θέση!
Η ιατρική πράξη θα πρέπει να γίνει παίρνοντας υπ’ όψιν αφ’ ενός τους στόχους του γιατρού και αφ’ ετέρου αυτούς του ασθενή, που συνήθως δεν συγκλίνουν πάντα.
Υπάρχει λοιπόν σιωπηρά μια σχέση αμοιβαίας συμφωνίας ανάμεσα στα δύο μέρη και καθένας έχει υποχρεώσεις και δικαιώματα.
Δεοντολογικά η πληροφόρηση είναι ένα βασικό δικαίωμα του ασθενή και φυσικά έχει την ελεύθερη βούληση να προβεί στην προτεινόμενη αγωγή. Άρα ο γιατρός οφείλει να δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε η απόφαση θεραπείας από μέρους του ασθενή να γίνει πλήρως συνειδητά.
Παίρνοντας σαν αρχή ότι ο ασθενής είναι ένας “πελάτης” με την ευρύτερη έννοια της αμοιβής των υπηρεσιών του ιατρού, ο ιατρός πρέπει να προβεί ενεργά στο να αναγνωρίσει τους στόχους και τις προσδοκίες του και να απαντήσει σε αυτές, πέρα από την υποχρέωση της ιατρικής φροντίδας.
Ποιοι είναι οι στόχοι κάθε πλευράς
• Ο ειδικός στόχος για τον γιατρό πρέπει να είναι η πλήρης κατανόηση και ανταπόκριση στις προσδοκίες και στα κίνητρα του πελάτη του.
• Ο ασθενής, όντας σωστά πληροφορημένος και ενθαρρυμένος, γίνεται συνεργάσιμος.
• Ο ιατρός οφείλει να τον κινητοποιήσει και να εξαλείψει τους φόβους και τις ανησυχίες του, για να ακολουθήσει και να συμμορφωθεί καλύτερα στο θεραπευτικό πλάνο.
• Η σύνθεση του θεραπευτικού πλάνου συνδυάζει αμοιβαία συμφωνία, στόχους και στρατηγική.
Η στρατηγική προσδιορίζει τα στάδια θεραπείας που θα οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων με αποτέλεσμα το αμοιβαίο όφελος.
Οι στόχοι για τον ιατρό
– Η άμεση φροντίδα υγείας, ιδιαίτερα αν πρόκειται για επείγον πρόβλημα.
– Το θεραπευτικό αποτέλεσμα, όπου το βιολογικό αποτέλεσμα δεν είναι πάντα το κλινικό αποτέλεσμα που αντιλαμβάνεται ο ασθενής.
– Η παρακολούθηση, που πολλές φορές παραμελείται.
– Η καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης με τον ασθενή.
Οι στόχοι για τον ασθενή
– Να απαλλαγεί από τα προβλήματα υγείας του.
– Πολλές φορές περιμένει «ως δια μαγείας» να γίνει καλά μόλις έρθει στο ιατρείο.
– Είναι γνωστό ότι πολλές φορές ο ασθενής προβάλλει μια ιδιαίτερη συμπεριφορά «παραπονιέται συνέχεια για να τον φροντίζουν» .
Βέβαια υπάρχουν και οι κοινοί στόχοι πάνω στο θεραπευτικό αποτέλεσμα αλλά και οι ανταγωνιστικοί στόχοι που κυρίως εντοπίζονται πάνω στο θέμα του χρόνου της θεραπείας και του αποτελέσματος, αλλά και του κόστους.
Πώς να κάνουμε συνεργάσιμο τον ασθενή-πελάτη
Ο στόχος μας είναι να αναπτύξουμε στο έπακρο την ενεργό συμμετοχή του ασθενή ο οποίος πρέπει να είναι συνεργάτης μας και όχι ένα άτομο που παθητικά δέχεται “εντολές” και “πρέπει”.
1ο στάδιο: Αναγνωρίστε τα κίνητρα του ασθενή και ενισχύστε τα
Αυτό γίνεται με απλές ερωτήσεις, αφήνοντας τον να μιλήσει για αυτόν και το πρόβλημά του και οδηγεί στο να τον κάνουμε να συμφωνήσει στον επιθυμητό και ρεαλιστικό στόχο για το πρόβλημά του.
Με τις ερωτήσεις και τις επεξηγήσεις, μαθαίνουμε τον τρόπο που αντιλαμβάνεται το πρόβλημά του, τι θεωρεί σημαντικό για αυτόν, ποιες οι συνήθειές του και αν μπορεί να ακολουθήσει έναν τρόπο θεραπείας.
Παράλληλα δημιουργούμε ένα αίσθημα συνυπευθυνότητας για το αποτέλεσμα στο μέλλον.
Κατά τη διάρκεια των απαντήσεων του ασθενή πρέπει να κρατάτε σημειώσεις με στόχο να επαναδιατυπώσετε τις επιθυμίες του και να τον κινητοποιήστε όταν του προτείνετε το θεραπευτικό πλάνο.
Μην αμελήσετε να σημειώσετε στο φάκελό του όλες αυτές τις πληροφορίες για να επαναδιεγείρετε την συνεργασία του στις επόμενες επισκέψεις.
Στη συνέχεια να εξηγήσετε πως και πότε θα έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Με άλλα λόγια πρέπει να μάθει όλα τα στάδια θεραπείας και τι έχει να περιμένει από κάθε στάδιο.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε χρόνιες παθήσεις ή σε παθήσεις που χρήζουν μακρόχρονη θεραπεία.
2ο στάδιο: Εκμηδενίστε τις αντιστάσεις του
Αυτό το στάδιο συμβαίνει συνήθως στην δεύτερη εξέταση αλλά και στην πρώτη, εφόσον ο ασθενής δεν δέχεται να κατανοήσει την κατάστασή του ή να προβεί στο προτεινόμενο θεραπευτικό πλάνο.
Εκεί λοιπόν που ο ασθενής έχει βρει δυσκολίες στο να ακολουθήσει το θεραπευτικό σχήμα, το ίδιο σενάριο των ερωτήσεων επαναλαμβάνεται:
«τι ήταν αυτό που σας εμπόδισε ή σας ενόχλησε να…»
Προσοχή: αν μια πρότασή σας συναντήσει την αντίρρηση του πελάτη, μην απαντήσετε με αντίρρηση (όπου συνήθως συμβαίνει), αλλά με κλειστή ερώτηση που θα κινητοποιήσει τον ασθενή θετικά και θα καταλήξει να απαντηθεί συγκαταβατικά από μέρους του πελάτη. Μια αντίρρηση πάντα περιέχει φόβο.
Προτείνετε λύσεις αντίδοτα που θα απαλύνουν ή θα περιορίσουν τις αντιστάσεις του.
Η σύνθεση του θεραπευτικού πλάνου
Η σύνθεση του θεραπευτικού πλάνου συνδυάζει συμφωνία, στόχους και στρατηγική. Τα στοιχεία που μας επιτρέπουν τη σύνθεση του θεραπευτικού πλάνου είναι τα κάτωθι:
1.Αναγνωρίζω τους στόχους του πελάτη
• Συλλογή ατομικών στοιχείων (οικογενειακό και επαγγελματικό περιβάλλον, ψυχολογία, σχέσεις)
• Επεξεργασία στοιχείων: προκαλώ τον πελάτη να εκφραστεί, κρίνω και επεξεργάζομαι τα κίνητρά του
• Ενισχύω την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό μου και τη συνεργασία του μαζί μου
• Υπερπηδώ τις αντιστάσεις του
• Στηρίζομαι σε θετικές δυνάμεις, κίνητρα, οφέλη
2.Προσδιορίζω τους δικούς μου στόχους ως ιατρός
• Επεξεργάζομαι τα ιατρικά δεδομένα (συμπτώματα, εξετάσεις)
• Προτείνω το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα (φάρμακα, ενέργειες, εξετάσεις, υλικό)
• Προτείνω τον επανέλεγχο και την αξιολόγηση της πορείας
• Δίνω συμβουλές πρόληψης και πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών.
Αλλά και ο ιατρός έχει τις δικές του αντιστάσεις όταν:
• Δεν παίρνει στα σοβαρά τα κίνητρα του πελάτη
• Ενδιαφέρετε μόνο για τις σοβαρές επιπλοκές
• Ενδιαφέρεται ελλιπώς για τον ασθενή
3.Προβαίνω σε αμοιβαίες συμφωνίες
Εφόσον οι στόχοι έχουν τεθεί, πρέπει να γίνει μια αμοιβαία συμφωνία πάνω στο θεραπευτικό πλάνο για καθορισμένο χρονικό διάστημα.
Έτσι,
• Κινητοποιείται η συμμετοχή και η υπευθυνότητα του ασθενή που θεωρείται ένας συνεργάτης
• Κάνουμε τον ασθενή να αναλάβει δράση ( για τη θεραπεία, τις υγειονο- διαιτητικές συνθήκες στη καθημερινότητα του…)
• Επιτρέπει την επιβράβευση του ασθενή κατά τακτά χρονικά διαστήματα για την επιτυχία
Όλα τα παραπάνω πρέπει να προσδιορισθούν με σαφήνεια και να παρακολουθούνται από τον ιατρό και αποτελούν βασικά στοιχεία της στρατηγικής επικοινωνίας μαζί του.
