Προτάσεις για ριζική αναμόρφωση του Εταιρικού Σύμφωνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) προκειμένου να αυξηθεί το αναπτυξιακό αποτύπωμα των ευρωπαϊκών πόρων και ο βαθμός απορρόφησης των κονδυλίων ανέπτυξε εχθές ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ).
«Στην πράξη τα ΕΣΠΑ δεν έχουν βελτιώσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜμΕ).
Μετά από 40 χρόνια στην ενωμένη Ευρώπη, και 160 δισ. ευρώ σε διαρθρωτικά προγράμματα, οι ελληνικές ΜμΕ εξακολουθούν να έχουν το 50% της παραγωγικότητας των αντίστοιχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Ακόμα και σε σύγκριση με κοντινές οικονομίες όπως της Πορτογαλίας, οι ελληνικές ΜμΕ δημιουργούν σήμερα 30% λιγότερη προστιθέμενη αξία σε σχέση με το 2008 όταν στην Πορτογαλία δημιουργούν 18% περισσότερη.
Επίσης, οι ελληνικές ΜμΕ έχουν εξαγωγές αξίας 20 δισ. ευρώ έναντι 33 δισ. ευρώ στην Πορτογαλία.
Η ταχεία ανταπόκριση του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων μέσα στην υγειονομική κρίση είχε ως αποτέλεσμα να αξιοποιηθούν πόροι από το ΕΣΠΑ ύψους 5,76 δισ. ευρώ για τη στήριξη της ρευστότητας κυρίως των ΜμΕ.
Ωστόσο η απορρόφηση, δηλαδή οι ευρωπαϊκοί πόροι που έχουν μπει στα ελληνικά ταμεία, ήταν στο 87% στις αρχές του 2020 ενώ η εκτέλεση, δηλαδή οι πόροι που τελικά εκταμιεύονται στην πραγματική οικονομία, είναι μόλις στο 35%, που είναι η 5η χειρότερη επίδοση στην ΕΕ.
Η διάθεση 5,7 δισ. ευρώ εν μέσω πανδημίας λειτούργησε τελικά σαν ‘από μηχανής’ λύση στην ασθμαίνουσα εκτέλεση του ΕΣΠΑ, η οποία αναμένεται να καταλήξει κοντά στο 55%.
Τα περίπου 7,8 δισ. ευρώ όμως που παραμένουν αδιάθετα σε μια χώρα που προσπαθεί να ανατάξει την οικονομία της μετά τη δεκαετή οικονομική κρίση είναι μια ανεπίτρεπτη πολυτέλεια.
Ειδικά για τις επιχειρήσεις με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα – Επιχειρηματικότητα – Καινοτομία (ΕΠΑΝΕΚ) η τακτική ενίσχυσης μικρών έργων μέχρι το 2019 (σε συνδυασμό με τη γραφειοκρατία) μείωσε το ενδιαφέρον των ΜμΕ για το τρέχον ΕΣΠΑ και επέδρασε καταλυτικά στη σημερινή εικόνα υλοποίησης όπου έχουν απορροφηθεί σχεδόν 4.7δισ. ευρώ αλλά έχουν εκτελεστεί μόλις 1,3 δισ. ευρώ.
Στο νέο ΕΣΠΑ τα χρηματοδοτικά εργαλεία (που σήμερα βασίζονται στις επιλέξιμες δαπάνες) πρέπει να προσαρμοστούν στα επιτυχημένα παραδείγματα άλλων χωρών της ΕΕ και συγκεκριμένα να διαμορφωθούν ως εξής:
1. Περιορισμένες προκαταβολές. Οι επιχορηγήσεις σε «μετρητά» εστιάζουν στην ταμειακή διευκόλυνση έναρξης του έργου.
2. Ανακυκλούμενη χρηματοδότηση:
Α. Επιδοτούμενος δανεισμός. Η επιχείρηση λαμβάνει δάνειο, με την ενίσχυση να εξοφλεί μέρος του δανείου (κυρίως τους τόκους) εφόσον επιτυγχάνονται οι συμφωνημένοι στόχοι απόδοσης. Το εργαλείο βρίσκει εφαρμογή σε κάθε είδος κρατικής ενίσχυσης.
Β. Επιστρεπτέες προκαταβολές. Η επιχορήγηση αποδεσμεύεται σταδιακά εφόσον επιτυγχάνονται στόχοι απόδοσης, αλλιώς επιστρέφεται έντοκα.
Γ. Σταδιακή αποδέσμευση. Η επιχορήγηση αποδεσμεύεται σταδιακά εφόσον επιτυγχάνονται στόχοι απόδοσης. Μπορεί να λειτουργήσει μέσω καταπιστευτικών λογαριασμών (escrow).
Δ. Φορολογικές επιστροφές, εφόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι απόδοσης:
α. Εγγυήσεις σε τράπεζες για δάνεια, καλύπτοντας τμήμα του κινδύνου της επένδυσης.
β. Factoring, ειδικά για επενδύσεις με εξωστρεφή χαρακτηριστικά με επιδότηση τμήματος του επιτοκίου προεξόφλησης π.χ. τμήμα από 1% – 50%.
γ. Χρηματοδότηση συν-επένδυσης για ωριμότερες επενδύσεις επέκτασης παραγωγής, κτλ.
δ. Ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων μέσω των αντίστοιχων Οργανισμών Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων».
