Ο στόχος της ιατρικής επιμόρφωσης δεν είναι μόνο να μεταφέρει την επιστημονική γνώση, αλλά και να μεταδώσει τη συσσωρευμένη σοφία στη μακρά ιστορία της ιατρικής, που σας εξοπλίζει να εφαρμόσετε αυτή τη γνώση για τη βελτίωση της ζωής των ασθενών-πελατών σας.
Παρόλο που μεγάλο μέρος της ιατρικής γνώσης και σοφίας, παλαιότερα, βασίστηκε σε ιδέες που θεωρήθηκαν λογικές και ως εκ τούτου αποτελεσματικές, σήμερα έχουμε έναν τεράστιο όγκο νέων πληροφοριών.
Ωστόσο, θα πρέπει να μας προβληματίσουν, τα πόσα δεν γνωρίζουμε ακόμη στην ιατρική επιστήμη, ο τρόπος με τον οποίο αντισταθμίζουμε αυτά τα κενά στη γνώση μας και γιατί εξακολουθούμε να εφαρμόζουμε δογματικές πρακτικές, ακόμη και όταν υπάρχουν νέα δεδομένα τα οποία ανατρέπουν τις υπάρχουσες.
Για παράδειγμα, έχουμε διδαχθεί ότι η αποφυγή των ξηρών καρπών και των σπόρων ήταν ένα απαραίτητο προληπτικό μέτρο για εκείνους που πάσχουν από εκκολπωματική νόσο, βασισμένο στη λογική ότι τα μικροσκοπικά κομμάτια των καρπών θα μπορούσαν να φράξουν τα εκκολπώματα, προκαλώντας φλεγμονή ή αιμορραγία.
Έκτοτε, ενώ αυτό έχει διαψευσθεί, πολλοί από τους ασθενείς-πελάτες μέχρι σήμερα εξακολουθούν να αναφέρουν ότι έλαβαν αυτή τη συμβουλή από τους ιατρούς τους.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο κανόνας της μετάγγισης αίματος, όπου εάν απαιτείται
μετάγγιση μιας μονάδας, θα πρέπει να μεταγγίζονται στο ελάχιστο δύο μονάδες.
Αυτή η παλιά πρακτική βασίστηκε στην ιδέα ότι μια πιο πλούσια σε όγκο μετάγγιση θα βελτίωνε το αποτέλεσμα, παρέχοντας περισσότερη από την ελάχιστη ικανότητα πρόσληψης οξυγόνου που χρειάζεται ο άρρωστος.
Ωστόσο, παρά τα σημερινά αποδεδειγμένα οφέλη μιας πιο περιορισμένης μετάγγισης, αυτή η πρακτική επικρατεί έως σήμερα, εκθέτοντας τους ασθενείς σε πιθανές βλάβες, χωρίς σαφές όφελος.
Πολλές από αυτές τις παλιές δογματικές πληροφορίες μπορούν να αποτελέσουν πραγματικό κίνδυνο για τους ασθενείς.
Ίσως να έχετε χορηγήσει σε μια γυναίκα μια μετεμμηνοπαυσιακή θεραπεία με οιστρογόνα, προληπτικά, για λόγους καρδιαγγειακής προστασίας, πρακτική η οποία έχει εγκαταλειφθεί στο παρελθόν λόγω αναποτελεσματικότητας και ρίσκου για την υγεία του ασθενή.
Για όσους ασχολούνται με την ιατρική πρακτική, είναι σαφές ότι οι ανατροπές στις ιατρικές γνώσεις είναι στην πραγματικότητα αρκετά συνηθισμένες.
Πράγματι, ορισμένες παγιωμένες πρακτικές έχουν καθιερωθεί και σίγουρα υπάρχουν περιπτώσεις όπου θα χρειαστούν δέκα χρόνια ή και περισσότερο για να αλλάξουν.
Οι γιατροί θέλουν πραγματικά να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για τους ασθενείς-πελάτες τους!
Όταν αντιμετωπίζουν κλινικές καταστάσεις για τις οποίες η ιατρική γνώση είναι περιορισμένη, τότε στρέφονται στην καλύτερη γνώση της φυσιολογίας και παθοφυσιολογίας, προκειμένου να δώσουν εξηγήσεις και να ενεργήσουν όσο καλύτερα μπορούν, προς όφελος των ασθενών-πελατών τους.
Ομοίως, όταν εμφανίζεται μια νέα θεραπευτική μέθοδος ή ένα καινούργιο φαρμακευτικό σκεύασμα, συχνά οι ιατροί αρπάζουν την ευκαιρία προκειμένου να την εφαρμόσουν στους ασθενείς τους, με την ελπίδα ότι η τελευταία επιστημονική καινοτομία θα βελτιώσει τα αποτελέσματα της υγείας τους.
Στη συνέχεια, μέσω ενός συνδυασμού της γνώμης εμπειρογνωμόνων, των προσδοκιών των επαγγελματιών υγείας και ασθενών και (δυστυχώς) ενίοτε και οικονομικών παραγόντων, ενσωματώνονται στην ιατρική μας κουλτούρα, ανεξάρτητα από την πραγματική θετική τους επίδραση στους ασθενείς.
Δυστυχώς, το να στηρίζουμε την πρακτική μας σε μη αποδεδειγμένες υποθέσεις και να παρεμβαίνουμε με θεραπείες με περιορισμένα αποδεικτικά στοιχεία, θέτει σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών μας.
Οι ασθενείς-πελάτες, αναμένουν να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς σχετικά με την αβεβαιότητα του αποτελέσματος της θεραπείας τους.
Αυτό αποτελεί πάντοτε μια δύσκολη και άβολη συζήτηση, όταν δηλαδή λέμε σε κάποιον ασθενή να αλλάξει μια θεραπεία για την οποία τον είχαμε διαβεβαιώσει ότι είναι όχι μόνο απαραίτητη, αλλά και ασφαλής.
Τι μπορούμε να κάνουμε για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων;
Ακολουθούν μερικές σκέψεις:
Πρέπει να υιοθετήσουμε μια περισσότερο προσεκτική προσέγγιση, σκεπτόμενοι τους λόγους για τους οποίους εφαρμόζουμε τακτικές ρουτίνας.
Πρέπει να είμαστε καλύτεροι κριτές της επιστήμης!
Όταν παρεμβαίνουμε, πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι τα τελευταία τεκμηριωμένα δεδομένα της επιστήμης μας υποστηρίζουν και να μην στηριζόμαστε μόνο στη γνώμη των εμπειρογνωμόνων ή την επιρροή των άλλων.
Πρέπει να είμαστε υγιώς σκεπτόμενοι, κατανοώντας ότι, παρά την αξιοσημείωτη πρόοδο της ιατρικής επιστήμης, ορισμένες καινοτομίες και μοντέρνες πρακτικές δεν είναι πάντοτε η καλύτερη λύση.
Κυρίως, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας και με τους ασθενείς-πελάτες μας για τα όσα γνωρίζουμε και για τα όσα δεν γνωρίζουμε και να αγκαλιάσουμε την αβεβαιότητα που ενυπάρχει στην ιατρική πρακτική.
Μόνο τότε θα μπορούμε να κάνουμε ουσιαστικές συζητήσεις με τους ασθενείς-πελάτες μας για την καλύτερη θεραπεία τους και τις βέλτιστες λύσεις.
Παραφράζοντας τον Κομφούκιο, θα λέγαμε ότι εάν η πραγματική γνώση είναι η γνώση της έκτασης της άγνοιας ενός ατόμου, τότε θα πρέπει να κατανοήσετε καλύτερα την ιατρική άγνοια και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει την πρακτική σας καθημερινά.
